Tegenwoordig kunnen ouders op veel scholen meekijken met de cijfers, het rooster en de absenties van hun kind. ‘Het schendt de privacy en het opgroeiend vermogen van het kind volledig’, zegt conrector Margriet Bosman.

Afgelopen jaren is er onder invloed van de invoering van digitale leerlingvolgsystemen als Magister en Somtoday langzaamaan iets veranderd in het onderwijs.

In die digitale leerlingvolgsystemen kunnen leraren het huiswerk zetten, per les bijhouden welke leerling dat huiswerk (niet) heeft gemaakt, wie eruit is gestuurd en wie tegen de regels in zijn smartphone bij zich heeft. Ook zetten leraren de toetscijfers in het systeem.

En: op veel scholen kunnen ouders meekijken in deze leerlingvolgsystemen.

Afgelopen decennia verveelvoudigde de tijd die ouders besteedden aan de opvoeding van hun kinderen. ‘Overparenting’ werd een nieuwe opvoedstijl, en de ‘helikopter-’ en ‘curlingouder’ ontstonden: ouders die voortdurend in de gaten houden waar hun kinderen mee bezig zijn, en zo nodig allerlei obstakels voor hen uit de weg ruimen.

Dankzij nieuwe technologieën kunnen die ouders voortdurend zien wat hun kinderen doen op school. Op veel kinderopvangen stuurt de pedagogisch medewerker ouders de hele dag door foto’s van de fruithapjes die hun kind krijgt (lief!). Op de basisschool krijgen kinderen rapporten mee naar huis vol grafieken, alsof ze door het CBS in elkaar zijn gedraaid. En in het leerlingvolgsysteem van het voortgezet onderwijs worden ze realtime op de hoogte gehouden van het schoolleven van hun kind.

Het is te gemakkelijk om de leerlingvolgsystemen aan te wijzen als schuldige. Scholen kunnen namelijk zelf bepalen of, en wanneer, ze ouders mee laten kijken – en de default mode is dat ouders niet mee kunnen kijken. Ook kunnen scholen ervoor kiezen om ouders bijvoorbeeld niet de cijfers van hun kind te laten zien, maar wel het rooster. Dat ouders mee kunnen kijken met het schoolleven van hun kind, is dus schoolbeleid.

Sommige scholen hebben ouders nooit in het leerlingvolgsysteem gelaten. Margriet Bosman, conrector op het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam, heeft zich op open dagen van haar school jarenlang moeten verdedigen tegenover ouders. Die vonden het maar ouderwets dat ze niet digitaal met hun kind mee konden kijken.

Bosman ziet dat ouders de afgelopen jaren een stuk zorgelijker zijn geworden. Zij was het die een jaar of vijftien geleden voorstelde om ouders op het Barlaeus geen toegang te geven tot het leerlingvolgsysteem. Op de turnclub van haar dochter zag ze de eigenaar van die club zijn dochter zo nu en dan een uitbrander geven als ze uit school naar de turnles kwam. ‘Je bent er vandaag twee keer uitgestuurd en hebt een 1 gehaald!’

Bosman: ‘Ik weet nog dat ik toen dacht: dit moet je dus nooit hebben, dat een ouder eerder dan of tegelijkertijd met een kind weet wat er op school is gebeurd.’ Op het Barlaeus krijgen ouders helemaal geen toegang tot het leerlingvolgsysteem. Niet tot de cijfers, en ook niet tot het rooster, de absenties en het huiswerk.

Bosman heeft er twee grote bezwaren tegen. Eén: scholen schuiven hun verantwoordelijkheid daarmee volgens Bosman ‘keihard’ af op de ouders. ‘Scholen die ouders toegang geven tot Magister of Somtoday zeggen eigenlijk: hou zelf even in de gaten of je kind veel spijbelt, te laat komt, er veel uitgestuurd wordt of slechte cijfers haalt. Ik vind dat de verantwoordelijkheid van de school. Wij horen aan de bel te trekken op het moment dat een kind faalt qua cijfers. Wij horen aan de bel te trekken op het moment dat een kind er belachelijk vaak uit wordt gestuurd. Wij horen aan de bel te trekken als een kind veel te vaak te laat komt of veel te veel spijbelt.’

Bosmans tweede bezwaar: ‘Het schendt de privacy en het opgroeiend vermogen van het kind volledig. Kinderen tussen de 12 en 18 zijn in de leeftijd dat ze zelf verantwoordelijkheid moeten leren nemen.’

Natuurlijk kunnen ouders hun kind wel helpen. Maar wanneer slaat betrokkenheid om in bemoeizucht? Wanneer is hulp verkapte controle?

Het verschil tussen hulp en controle zit ’m in bij wie het initiatief ligt. Voor hulp is geen leerlingvolgsysteem nodig, omdat leerlingen op eigen initiatief hun rooster, huiswerk en cijfers met hun ouders kunnen delen. Leerlingvolgsystemen bieden controle. Hoewel die controle aanleiding kan zijn om hulp te bieden, is het kwaad dan eigenlijk al geschied: het initiatief ligt niet bij degene die hulp kan gebruiken.

Ook onderzoek laat zien dat ‘overparenting’ de zelfstandigheid van leerlingen juist ondermijnt. Net als hun vermogen om om te gaan met stress, en hun geloof in eigen kunnen. Overmatige controle van een of twee ouders wordt door onderzoekers in verband gebracht met angstklachten* en depressie bij hun kinderen.*

Alles bij de bron; deCorrespondent