Om de corona-uitbraak in te dammen zet Rusland vol in op digitaal toezicht. De invoering van een digitaal codesysteem leidt tot lange rijen en zorgen over de privacy van burgers.

Toen Ajvazova metrostation Altoefjevo binnen wilde gaan, stond daar de politie. Vanwege de uitbraak van het nieuwe coronavirus zijn alle verplaatsingen binnen Moskou verboden, tenzij de reiziger beschikt over speciale toestemming. Sinds woensdag wordt er actief gecontroleerd. Voor Altoefjevo, maar ook bij andere metrostations ontstonden woensdagochtend lange wachtrijen en stonden forenzen dicht op elkaar gepakt – wat coronabesmettingen alleen maar in de hand kan werken. Die rijen maakten goed zichtbaar welke maatregelen de Russische autoriteiten nemen om het om zich heen grijpende coronavirus een halt toe te roepen.

Het belangrijkste antwoord van de autoriteiten op het virus is dwang en digitaal toezicht. Al weken werd er gesproken over het invoeren van de QR-codes – een digitaal ‘Ausweis’, schreven sommige Russen op Twitter – om verplaatsingen binnen de hoofdstad aan banden te leggen. Wie naar zijn werk of naar de dokter wil, moet via de site van de gemeente een code aanvragen. Te voet naar de lokale supermarkt staat iedereen nog vrij – maar ook dat kan veranderen, zo heeft burgemeester Sobjanin aangekondigd.

...In Moskou valt de druk nog mee. In sommige Russische regio’s wordt al gebruikgemaakt van een app waarin burgers niet alleen hun paspoortgegevens moeten invoeren, maar ook een pasfoto, de lichaamstemperatuur en het hartritme. De regio Moermansk wil enkelbanden met gps-trackers kopen voor patiënten bij wie Covid-19 is vastgesteld. Vladivostok zet drones in om te controleren of mensen zich aan de quarantainemaatregelen houden.

„Rusland is een van de koplopers op het gebied van digitale lijfeigenschap”, zegt Artjom Kozljoek van Roskomsvoboda, een organisatie die zich inzet voor digitale burgerrechten. Roskomsvoboda doet mee aan Pandemic Big Brother, een internationaal project dat in kaart moet brengen welke invloed de coronacrisis heeft op de digitale vrijheden wereldwijd.

Rusland scoort slecht: speciale corona-apps, het volgen van burgers via hun telefoon, censuur en gezichtsherkenning: in Moskou is een systeem operationeel van duizenden camera’s op straat en in de metro. Kozljoek is bezorgd. „Er worden nu tientallen miljoenen euro’s besteed aan nieuwe controlemechanismen. Die kunnen ook worden ingezet als de crisis is afgelopen. Die QR-codes zijn ook heel nuttig bij andere gelegenheden – de bevolking is er dan toch al aan gewend.”

Alles bij de bron; NRC