De algoritmen van sociale media zouden gebruikers gevangen houden in de bubbel van hun eigen gelijk, met polarisatie tot gevolg. Dat lijkt volgens recent onderzoek nogal overdreven...
...De term filterbubbel werd gemunt door internetactivist Eli Pariser, in zijn boek uit 2011. Het door hem geschetste beeld duikt nog altijd op in verhalen over de groeiende macht van sociale media. Zeker nu personalisatie alledaagser is geworden.
Zulke ontwikkelingen zouden een gevaar vormen voor onze persoonlijke ontwikkeling en zouden leiden tot meer polarisatie in de samenleving. De High Level Group on Media Freedom and Pluralism van de Europese Commissie noemde ‘geautomatiseerde filtermechanismen’ enige jaren geleden zelfs een potentieel gevaar voor de democratie. Het is het beeld van de internetgebruiker als weerloze speelbal van algoritmen, overgeleverd aan wat die sociale media hem voorschotelen.
Maar is het ook waar? Drijven de algoritmen van Google, Facebook, Twitter en consorten ons als makke schapen steeds nauwere bubbels in, waardoor we alleen nog maar ons eigen gelijk bevestigd zien? De afgelopen jaren besloten onderzoekers wereldwijd dat uit te zoeken...
...Dat het nu wel meevalt met de filterbubbel, garandeert bovendien niet dat dit zo blijft, benadrukt Sanne Kruikemeier. Platformen kunnen hun algoritmen wijzigen, het mediagebruik verandert. ‘We zien nu bijvoorbeeld dat jongeren zwaarder leunen op internet en sociale media als bron voor nieuws’, zegt ze.
Het kritisch volgen van ontwikkelingen op het gebied van personalisatie-algoritmen en investeren in mediawijsheid blijft volgens haar van belang. Maar, concludeert ze, ‘we moeten oppassen met het idee dat algoritmen burgers tot passieve, weerloze slachtoffers maken. Dat is niet zo. De burger is niet weerloos tegen filterbubbels.’
Op het industrieterrein bij de haven van Moerdijk worden de 63 camera’s die er zijn opgesteld gekoppeld aan speciale software. Dat moet leiden tot een betere bestrijding van de criminaliteit en ook bedoeld om inklimmers te betrappen.
Specialisten, onder meer de technische universiteit Eindhoven, werken aan een programma voor data verwerkende, ‘lerende’ camera’s. Algoritmes analyseren straks beelden van mensen of voertuigen, meten bewegingssnelheid en herkennen kentekens. De camera’s leren zo het verschil tussen bijvoorbeeld een illegale vluchteling en een havenarbeider.
De camerabeelden en bewegingspatronen worden vervolgens gekoppeld met andere informatie, zoals de logistieke planning en gastenlijst van de haven. Zo kunnen verdachte bewegingen in kaart worden gebracht. Als een beveiliger een melding krijgt dat er iets bijzonders gebeurt, kan hij poolshoogte nemen. Het resultaat kan hij terugkoppelen aan het slimme camerasysteem, dat daardoor weer ‘bijleert’. Eind 2020 wordt het systeem in gebruik genomen.
Privacy is online al lang geen vanzelfsprekendheid meer. Ondanks grote beloftes van de sociale mediabedrijven is het nog steeds nodeloos ingewikkeld om je online privacy in eigen hand te nemen. Jumbo maakt het ingewikkelde makkelijk, door de verwarrende instellingen van sociale media met één app te veranderen.
De app kan worden gekoppeld aan Facebook, Twitter, Google en Amazon Alexa, en binnenkort worden Instagram en Tinder aan Jumbo toegevoegd. Voor elke dienst heeft Jumbo een andere oplossing. Bij Facebook biedt Jumbo de gebruiker drie mogelijke privacyinstellingen: zwak, gemiddeld of sterk.
Dat werkt veel duidelijker dan de pakweg veertig (!) privacyinstellingen waar Facebook zijn gebruikers zelf doorheen laat worstelen. Kies een instelling, druk op start en Jumbo stelt die veertig instellingen achter de schermen automatisch in. Bij Twitter kun je kiezen om Jumbo automatisch al je tweets ouder dan een dag, week, maand of kwartaal te laten verwijderen en bij Google kun je je zoekopdrachten over een bepaalde periode verwijderen.
Bij alle handelingen geldt wel: je moet Jumbo open laten staan terwijl de app zijn werkt doet. Dat komt doordat de socialemediabedrijven het meestal niet makkelijk hebben gemaakt om de instellingen te wijzigen; Jumbo moet zich dus voordoen als gebruiker. Toch biedt Jumbo meer overzicht en gebruiksgemak dan alle grote socialemediabedrijven bij elkaar.
Download Jumbo: Privacy Assistant voor iOS (gratis)
Op heldere camerabeelden is te zien hoe ’s nachts een inbraak bij een bedrijf plaatsvindt. Feilloos is vastgelegd hoe de gemaskerde dader het pand binnenkomt en dit enige tijd later met buit weer verlaat. De beelden vertellen weinig over de identiteit van de dader, op basis van het postuur kan met een redelijke mate van zekerheid worden ingeschat dat de dader een man is, maar hij is nergens herkenbaar in beeld gebracht.
Een zoekopdracht door opgeslagen videobeelden brengt daar verandering in. Te zien is hoe overdag een man het bedrijfspand observeert, op dat tijdstip uiteraard zonder bivakmuts. Slimme algoritmes hebben de man herkend aan zijn manier van lopen en de politie kan alsnog beschikken over een duidelijk signalement van de dader om de pakkans te vergroten.
Het klinkt als toekomstmuziek, maar is een praktijkvoorbeeld van hoe kunstmatige intelligentie waarde kan toevoegen aan videobewakingssystemen...
Het analyseren van beelden gebeurt aan de hand van verzamelde metadata. Zo worden onder meer automatisch de gezichten van alle personen die in beeld komen gedetecteerd en kunnen die worden vergeleken met gezichten die zijn opgeslagen in een database. Ook wordt per persoon vastgesteld of het om een man of vrouw gaat, diens leeftijd en gemoedstoestand (bijvoorbeeld vrolijk of juist agressief) en worden andere kenmerken vastgelegd zoals het dragen van een bril of snor en type kleding (zoals lange of korte mouwen). Ook wordt bepaald of iemand beweegt of stilstaat, wat de looprichting is en of personen alleen zijn of zich in een groep bevinden. Bij voertuigen wordt soortgelijk gekeken naar onder meer het kenteken, kleur, type (SUV of mini) en soort voertuig (vrachtwagen of motorfiets). Daarnaast wordt de rijrichting bepaald en is direct duidelijk of een voertuig tegen de richting in rijdt of ergens illegaal keert of van rijstrook verandert.
“Hoe kunstmatige intelligentie in combinatie met cameratoezicht zich blijft ontwikkelen, hangt voornamelijk af van de beschikbare rekenkracht. Camera’s worden steeds krachtiger en intelligenter en algoritmes zijn steeds beter in staat om personen en voertuigen te detecteren. Maar om bijvoorbeeld het gedrag van iedere bezoeker in een winkel te kunnen analyseren, zou je iedereen continu in beeld moeten houden. In een drukke winkel is dat bijna niet te doen. Bovendien moet je je afvragen of dat ook daadwerkelijk is wat je wilt. Iedere gebruiker wil kunstmatige intelligentie om een andere reden toepassen. Houd er daarbij steeds rekening mee dat duidelijk moet zijn welke grondslag er is om toepassing te rechtvaardigen. Is op locatie duidelijk aangegeven dat er videobewaking is met kunstmatige intelligentie? Hebben gebruikers toestemming gegeven? Privacy is een belangrijk onderwerp in de maatschappij en uiteindelijk is het aan de overheid om te bepalen wat wettelijk is toegestaan.”
De Liga voor de Mensenrechten vzw lanceert een Privacy App die gebruikers ervan inzicht biedt in de informatie die de overheid over hen verzamelt. Daarbij wil de Liga kritisch informeren over de hoeveelheid data die de overheid verzamelt over inwoners.
Samen met de werkgroep informatieveiligheid werkt de VVSG al jaren aan meer bewustwording rond privacy en informatieveiligheid bij lokale besturen. Op 2 april organiseert de VVSG de inspiratiedag 'Data in het Lokaal Bestuur: voor een slim beleid en dienstverlening' waarbij veel aandacht gaat naar een doordacht gebruik van data door overheden. Op deze inspiratiedag geeft Mirko Tobias Schaefer, oprichter van de Utrecht Data School, een keynote speech. Hij ontwikkelde een tool die lokale besturen kunnen gebruiken om bij de start van een nieuw dataproject de ethische aspecten helder te krijgen.
Sociaal-psychologe Shoshana Zuboff waarschuwt in haar nieuwe boek voor de manier waarop techbedrijven met onze internetdata omgaan. De mens wordt steeds meer onderworpen aan algoritmen waarop hij geen invloed heeft.
...Vijf jaar geleden geleden muntte Zuboff het begrip surveillancekapitalisme in het pamflet A Digital Declaration. De uitwerking hiervan tot het bijna zevenhonderd pagina’s tellende The Age of Surveillance Capitalism is zo mogelijk nog alarmerender en verontrustender dan het betoog van De Verleiders in DWDD van maandag 28 januari.
Uitgebreid laat Zuboff lezen hoe techbedrijven zich meester maken van velerlei gegevens waarmee ze vervolgens het gedrag en de ervaringen van hun gebruikers niet alleen in kaart brengen maar in toenemende mate ook sturen. Zonder het te weten leveren de gebruikers de grondstof voor de techbedrijven die daar hun enorme winsten mee maken. Als het industriële kapitalisme een vampier van de arbeid is, zoals Karl Marx beweerde, dan is het surveillancekapitalisme een vampier die leeft van menselijke ervaringen, schrijft Zuboff...
...Zuboff is niet de eerste die de ontwrichtende gevolgen van de interneteconomie beschrijft. Zo wees de vroegere internetondernemer Andrew Keen er vorig jaar al in Staying Human in the Digital Age op dat de interneteconomie in hoog tempo tot economische en maatschappelijke ongelijkheid leidt. En net als Zuboff nu liet Jamie Bartlett in The People vs Tech al zien dat internet en sociale media niet hebben geleid tot wereldwijde verbroedering en een global community, maar juist tot segregatie, fragmentatie en de vergiftiging van het publieke debat en zo een gevaar vormen voor de democratie.
Maar in The Age of Surveillance Capitalism graaft Zuboff op indrukwekkende wijze dieper dan haar voorgangers... Toch weet Zuboff ondanks haar indrukwekkende analyse van het surveillancekapitalisme zelf ook niet goed wat er tegen het parasitaire monster kan worden ondernomen. Verder dan ‘collectieve acties’, waarop Keen en Bartlett vorig jaar ook al wezen, komt ze niet. The Age of Surveillance Capitalism eindigt dan ook met een even strijdvaardige als onmachtige oproep tot verzet: ‘De Berlijnse Muur viel om vele redenen, maar bovenal omdat de bewoners van Oost-Berlijn zeiden: “Weg ermee”. [...] Laat dat ook onze oproep zijn: “No more”.’
Van de 120.000 Chrome-extensies hebben ruim honderdduizend geen privacybeleid. Met andere woorden: een kleine 85 procent. Maar dat is misschien nog niet het ergste: 38.000 extensies gebruiken libraries van derden met bekende kwetsbaarheden en 42.000 van de extensies leest alle data op bezochte websites.
Sommige extensies zie je praktisch op elke computer. In enkele gevallen kun je er niet omheen dat een applicatie data moet filteren, zoals bij een adblocker. Toch drukt het je als eindgebruiker weer even met de neus op de feiten: installeer niet alles zomaar!
Het beveiligingsbedrijf dat de implicaties onderzocht heeft een app ontwikkeld die extensies kan scannen en beoordelen op problemen. Deze is te vinden op: crxcavator.io.
Als Wietse van bank verhuist, hoort daar ook een nieuwe creditcard bij. Maar binnen vijf minuten na de online-aanvraag krijgt hij een afwijzing per mail. ICS, de creditcardmaatschappij, heeft een negatieve registratie geconstateerd bij het Bureau Krediet Registratie. Dat kan niet kloppen, weet Wietse.
Daarom koopt hij een account op de site van het BKR om zijn gegevens te kunnen opvragen. Daaruit blijkt alleen dat hij rood mag staan op zijn betaalrekening. Meer niet. Hij koopt ook een uittreksel om dit aan te tonen. Maar als hij twee weken later op verzoek van het ICS opnieuw een aanvraag doet, gebeurt hetzelfde. 'Tja', zegt de medewerker, 'dit is een automatische afwijzing. Daar kunnen we weinig mee'.
Het verbaast Wietse niets. Bij zijn hypotheek maakte hij het ook mee. Zo leerde hij dat het BKR wel de wettelijke verplichting heeft om de kredietregistraties te doen, maar geen BSN-nummer mag verwerken. ICS moet daarom mensen identificeren op achternaam en geboortedatum.
Het beschermen van gegevens noemen we voor het gemak vaak privacy, vanuit het idee: wat niet bekend is, kan ook niet misbruikt worden. Als data niet tot jou te herleiden zijn, bieden ze bescherming. Maar dat werkt in de praktijk dus soms anders. Het algoritme van ICS neemt het zekere voor het onzekere, juist omdat Wietses gegevens niet met zekerheid tot hem te herleiden zijn. En zo krijgt Wietse de opdracht om steeds aan te tonen wie hij is. Nu kan hij er om lachen, maar bij zijn hypotheek niet.
Alles bij de bron; FD [gratis registratie noodzakelijk]
