De voorzitter van de EU handelscommissie steekt direkt van wal, „We zijn hier vooral om uit te leggen wat ACTA niet is.” tijdens de toelichting op de Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) in Brussel. Voor hem een zaal vol met politici en maatschappelijke organisaties die zich grote zorgen maken over wat ACTA inhoudt. Uit uitgelekte documenten blijkt dat strengere straffen voor illegaal downloaden van muziek en films op de agenda staan en internetaanbieders moeten gaan controleren wat er op hun netwerken gebeurt – een doodzonde in ogen van privacybeschermers en consumentenorganisaties.

De afgelopen weken nam de politieke druk op openheid rondom ACTA toe.

Aan Devigne de taak om gerust te stellen. „Het zijn allemaal loze geruchten, te danken aan gebrek aan informatie of omdat sommige partijen er een eigen interpretatie op na houden”.

De ACTA-partners beklagen zich dat patentrecht, intellectueel eigendom en internetpiraterij niet in overlegorganen als de Wereldhandelsorganisatie WTO aan bod kunnen komen.

Nico van Eijk, hoogleraar media en telecommunicatierecht, begrijpt dat de onderhandelingen in het geheim beginnen. „Op die manier kun je open praten. In ACTA zijn de belangen vertegenwoordigd van de Amerikaanse entertainmentindustrie, de Europese mode- en kledingmerken en de farmaceutische industrie die zich zorgen over nagemaakte medicijnen. „Het verdrag is een onderhandelingsresultaat, waarin deze belangen met elkaar worden uitgeruild.”

Alleen de maatschappelijke belangen van eindgebruikers worden door geen enkele partij vertegenwoordigd, zegt Van Eijk. „Daarom is het zo belangrijk dat het EP aangeeft dat er geen inbreuk gemaakt moet worden op de rechten die we hier in Europa hebben afgesproken. Je moet voorkomen dat je in een verdrag zaken afspreekt waardoor je achteraf toch weer je wetgeving moet aanpassen.”

Als de Europese delegatie erin slaagt de handelspartners te overtuigen dat de ACTA-agenda openbaar moet zijn, dan is het de vraag of maatschappelijke pijnpunten als de three strike-regeling – waarbij een internetter na drie overtredingen van internet wordt afgesloten – en een grotere verantwoordelijkheid voor providers ook echt van tafel zijn. Volgens van Eijk is de kans groot dat die onderwerpen dan doorschuiven naar een hoger niveau, waar geen verantwoording hoeft worden afgelegd.

Aan de andere kant maakt Van Eijk zich geen zorgen dat zulke afspraken ook daadwerkelijk uitgevoerd zouden kunnen worden. „Groot-Brittannië krijgt en Frankrijk heeft al een three strike regeling,. Maar het juridische apparaat klaagt dat het zijn mankracht beter in kan zetten dan voor het opsporen en veroordelen van individuele overtreders. Het is onmogelijk om een wet te handhaven die tweederde van de complete Franse bevolking opeens moet beboeten. Het doel moet de middelen heiligen, maar alleen als middelen in verhouding staan tot het doel.”

En is het Devigne gelukt om de kritiek te sussen? Axel Arnbak, van de Nederlandse stichting Bits of Freedom, had de indruk bij een „schijnvertoning” aanwezig te zijn. „Devigne ontkent dat een van de onderhandelende partijen ooit een three strikes-regel heeft geïntroduceerd, maar uitgelekte documenten bewijzen het tegendeel. Het feit dat Devigne niet zegt welke documenten echt zijn, geeft extra reden tot zorg. Er blijft onduidelijkheid.” Eva Lichtenberger, Oostenrijks Europarlementariër uit de Groene fractie: „De delegatie heeft veel gepraat, maar er is niets gezegd. Als dit een transparante procedure is, moeten ze dat woord nog eens opzoeken.”

De bron voor dit artikel staat in de abonnee versie van het NRC