Twaalf organisaties willen naar de rechter stappen om de zogenaamde aftapwet tegen te houden. Onder meer Privacy First, de Nederlandse Vereniging van Journalisten en de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten vinden de wet veel te ver gaan.
De Eerste Kamer stemde gisteren in met de omstreden nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, beter bekend als de aftapwet. Dankzij die wet kunnen inlichtingendiensten zoals de AIVD en de MIVD op grote schaal internetverkeer aftappen. En juist dat 'sleepnet' is voor mensenrechtenadvocaat Jelle Klaas reden om juridische stappen ten ondernemen. 'De veiligheidsdiensten kunnen hele grote stukken data van onschuldige burgers verzamelen en dat gaat ons veel te ver.'
De komst van de rechtszaak is nog niet zeker, maar de kans hierop is volgens Klaas groot. "De dagvaarding moet bij een aantal organisaties nog langs de besturen en iedereen moet akkoord zijn met de tekst. Daarnaast is er nog discussie over de vraag wanneer we naar de rechter stappen”, aldus de mensenrechtenadvocaat. Voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) Jeroen Soeteman noemt het voorstel zorgwekkend. "De nieuwe wet is in strijd met het Europees recht, de rechten van burgers worden hierdoor geschonden”, aldus Soeteman. “Wij mengen onszelf niet zo snel in dit soort zaken."
Klaas houdt er rekening mee tot aan het Europees Hof van Justitie of het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te moeten procederen om de Wiv te kunnen blokkeren. Het proces zal hierdoor naar verwachting veel tijd in beslag nemen. Naar verwachting kan de dagvaarding voor de rechtszaak na de zomer worden verstuurd, of zodra de wet op 1 januari 2018 van kracht wordt.
Het zat er wel aan te komen, zegt Nico van Eijk, hoogleraar informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam. Dat de Eerste Kamer de laatste dag voor het zomerreces zou aangrijpen om deze wet erdoorheen te krijgen, was volgens hem dan ook al volkomen duidelijk. Nu moet de wet alleen nog even geïmplementeerd moeten worden, maar dat zal waarschijnlijk voor 1 januari volgend jaar het geval zijn.
Niet dat de wet zonder slag of stoot door de senaat is geloodst. 'Het debat ging erg over de vraag of er genoeg waarborgen zijn, de toezichthouders goed zijn uitgerust en of ze tijdig worden geïnformeerd. De minister heeft toegezegd dat hij de evaluatie van de wet niet over vijf jaar, maar over twee jaar doet. En er komt extra geld voor toezicht.'
De wet bevat niettemin nog altijd twee zorgpunten, zegt Van Eijk. Ten eerste is daar de technologie-neutraliteit van de wet; er komen allemaal nieuwe technologieën aan en veiligheidsdiensten moeten daar gebruik van kunnen maken. 'Tegelijkertijd kunnen we niet overzien wat de nadelige kanten van die technologie zien. Dat betekent dat elke keer de vraag aan de orde moet zijn of je een technologie wilt inzetten of niet.' In het debat werd gisteren bijvoorbeeld de vraag opgeworpen of je een pacemaker mag hacken en of je die qua besturing zelfs zou mogen wijzigen. 'Dat is de volgende stap: als je de hack hebt, dan wil je hem ergens voor gebruiken. In eerste instantie om gegevens te verzamelen, in tweede instantie om te manipuleren.' En dan is nog onvoldoende duidelijk over het toezicht en de bevoegdheden. Daar is zelfs een speciale commissie voor opgetuigd. 'We weten nog niet of het allemaal zo uitwerkt als we denken, ook omdat het allemaal nieuw is.'
Alles bij de bronnen; BNR, BNR & DutchIT