Acht organisaties slepen de Nederlandse staat voor de rechter omdat ze vinden dat het fraudeopsporingssysteem SyRI de grondrechten van burgers schendt. Wat is SyRI precies en waarom is het zo controversieel?

Met SyRI kunnen gemeenten en instanties, zoals het UWV en de Belastingdienst, inwoners van hele wijken sorteren op het risico dat zij mogelijk fraude plegen met toeslagen, uitkeringen en belastingen. Het systeem is sinds 2014 in gebruik. SyRI-algoritmes berekenen op basis van bijvoorbeeld inkomen, werk, pensioenen en schulden wie mogelijk fraudeert.

Personen die volgens de algoritmes waarschijnlijk fraude plegen, worden op een risicolijst gezet. Vervolgens kan bijvoorbeeld de Belastingdienst of het UWV een onderzoek naar hen instellen. Mensen die op de lijst komen, kunnen daar tot twee jaar op blijven staan. Hoe SyRI deze berekening precies maakt, is geheim. 

Een van de belangrijkste bezwaren is het sleepnetachtige karakter van het digitale opsporingssysteem en de bijbehorende procedures. Gegevens van iedereen die in een wijk woont kunnen geanalyseerd worden, ook van onschuldige mensen.

Omdat de manier waarop SyRI werkt geheim is, is het lastig te controleren hoe of waarom mensen op de risicolijst komen. Critici wijzen er ook op dat het systeem daarbij niet goed werkt. Uit onderzoek van de Volkskrant in juni 2018, bleek dat het vooralsnog nog niet was gelukt om een fraudegeval met het systeem op te sporen.

Alles bij de bron; NU