Dinsdag dient een unieke rechtszaak. Acht partijen dagvaarden de staat inzake SyRI, het opsporingssysteem voor uitkeringsfraude. Ze komen in het geweer tegen „de massale risicoprofilering van onverdachte burgers.” Risicoprofileringssysteem SyRI komt uit de koker van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en koppelt databestanden van de overheid.

...SyRI stamt uit 2013 en is bedoeld om fraude met sociale voorzieningen op te sporen. Dat gebeurt door gegevens van burgers uit allerlei overheidsdatabases te koppelen en daar een algoritme op los te laten. Dat levert risicoprofielen op van personen met een verhoogd risico op fraude. De Sociale Verzekeringsbank (die kindertoeslag en AOW uitbetaalt), Belastingdienst, IND, UWV en de Inspectie SZW zijn alle op SyRI aangesloten. Om SyRI te gebruiken moeten gemeenten een samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aangaan.

Ook voor 2013 werd op vergelijkbare manieren naar fraudeurs gezocht. Zo was er het project Waterproef dat het waterverbruik koppelde aan uitkeringsgegevens. Laag waterverbruik zou een indicatie kunnen zijn van samenwonen op een ander adres en dus van uitkeringsfraude. Na het screenen van 63.000 personen in zestig gemeenten zouden met Waterproef 42 fraudegevallen zijn gevonden.

Het toenmalige College Bescherming Persoonsgegevens (Cbp) was bijzonder kritisch op Waterproef en vergelijkbare projecten. In 2011 legde de toezichthouder de Inspectie SZW een last onder dwangsom op omdat zij in strijd met de wet mensen niet informeerde over hoe hun gegevens gebruikt werden en de gegevens te lang bewaard en slecht beveiligd werden.

Volgens de twee advocaten van de privacycoalitie is SyRI hieraan te danken. „Deze handhavingsacties door het Cbp” hebben de staat „kennelijk doen inzien” dat voor het koppelen van bestanden en opstellen van risicoprofielen van burgers een wettelijke basis nodig is. En dus werd de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (SUWI) uitgebreid en als hamerstuk zonder debat door de Staten-Generaal geloodst, ondanks forse kritiek van de Raad van State...

...Tegen de achtergrond van zo’n brede groep critici is het opvallend dat SyRi tot nog toe een mislukking blijkt. Pas vijf gemeenten stapten naar het ministerie met het verzoek SyRi in te mogen zetten. En in die gemeenten werd er nog geen fraudegeval mee opgespoord, zo meldde de Volkskrant deze zomer.

Alles bij de bron; NRC