Zeventig jaar geleden publiceerde George Orwell (schrijverspseudoniem van Eric Blair) zijn roman Nineteen Eighty-Four (ook als 1984 geschreven). In de roman schetst hij een dystopische wereld waarin Big Brother altijd meekijkt, liefde wordt uitgebannen en het Ministerie van Waarheid de feiten bepaalt. Hoe actueel is Nineteen Eighty-Four na zeventig jaar in het Westen? ...
...Sinds de publicatie in 1949 is Nineteen Eighty-Four volgens Newton door de Koude Oorlog (1945-1991) het grootste gedeelte van de twintigste eeuw relevant gebleven. "Ik denk dat het daarna een tijdje uit de gratie is geraakt. Hoewel er natuurlijk ook de Nederlandse uitvinding Big Brother was", lacht hij, doelend op het realityprogramma uit 1999 waarin een groep mensen in een huis continu door camera's werd gefilmd.
"Maar de laatste tijd is het boek al helemaal opnieuw relevant. Dat komt vooral door zaken als doublethink en Newspeak en de manier waarop uit het boek zorgen blijken van hoe met name overheden de waarheid kunnen manipuleren voor hun eigen doel."
...Ook in 2019 is er sprake van een Big Brother-situatie, zegt Lonneke van der Velden. Zij is onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam en tevens bestuursvoorzitter van Bits of Freedom, een organisatie die opkomt voor digitale burgerrechten.
"Er is niet één Big Brother die alles in de gaten houdt, zoals in het boek geschetst wordt. Verschillende bedrijven, organisaties en overheden doen allemaal aan dataverzameling. Google is een grote broer, Facebook is een grote broer... je hebt de grotere inlichtingendiensten. Het is eerder een infrastructuur dan één Big Brother."
"Je zou de telescreens uit het boek kunnen vergelijken met de smartphone. Als je niet oppast vraagt Google de hele tijd aan je hoe het in het café, waar je net was, is geweest. Je telefoon herinnert je eraan dat je wordt gevolgd."
"Een manier waarop Orwell wel profetisch was, is zijn omschrijving van een behoefte aan een aanhoudende vijand. In 1984 is er altijd sprake van oorlog", zegt Newton. Hetzelfde argument wordt nu gebruikt om op grote schaal data te verzamelen, zegt hij. "We zijn altijd in een soort van oorlog, om ons te beschermen tegen terroristen. Het wordt een compromis. En dat is duidelijk een krachtig argument, want mensen willen niet dat bommen afgaan en aanslagen plaatsvinden als dat ook gestopt kan worden."
Alles bij de bron; NU