Het is een klein zinnetje in het hoofdlijnenakkoord: justitie mag bij coldcasezaken gebruikmaken van commerciële DNA-databanken. In Amerika gebeurt dat al. 

Het Openbaar Ministerie heeft wel oren naar de nieuwe opsporingsmethode. Sterker: er wordt op dit moment al een pilot mee gedaan. In twee onopgeloste Limburgse moordzaken gaat justitie sporen vergelijken met profielen uit private DNA-databanken. In deze "heel ernstige zaken" is alles al geprobeerd, zegt landelijk forensisch officier van justitie Mirjam Warnaar. "Dit is het laatste redmiddel."

Het OM zegt dat de pilot past binnen de huidige Nederlandse opsporingswetten. Toch legden Warnaar en haar collega's de methode voor aan een rechter-commissaris en die gaf vervolgens akkoord.

Eén rechter die akkoord is, is volgens advocaat Geert-Jan Knoops niet voldoende. "Het OM vraagt eenzijdig zo'n toestemming aan. Maar hun standpunten worden niet weersproken door een verdediging, want die is er niet. Er is zelfs formeel nog geen verdachte."

Advocaten twijfelen over de juridische houdbaarheid en vinden dat de politiek eerst een uitvoerige discussie moet voeren over privacyregels,  Bénédicte Ficq noemt de methode "uitermate discutabel". 

De commerciële stamboombedrijven zitten allemaal in het buitenland. Ze vallen dus niet onder de Nederlandse wet en het ministerie van Justitie heeft er geen toezicht op. Dat is bezwaarlijk, zegt advocaat Knoops. "Want dat zijn wel voorwaarden in onze huidige wetgeving voor DNA-onderzoek. Ook voor verwantschapsonderzoek."

Ficq vreest dat mensen die wangslijm opsturen voor stamboomonderzoek de kleine lettertjes niet goed lezen. Ze denkt dat mensen zonder goed na te denken een vinkje zetten waarmee ze hun privacyrechten terzijde schuiven.

Zelfs als mensen weloverwogen toestemming geven voor het verspreiden van hun DNA-gegevens, dan nog rijzen er "interessante privacyvragen". Dat zegt Nina de Groot, bio-ethicus aan de Vrije Universiteit. "Want de duizenden verwanten van die persoon hebben géén toestemming gegeven. Als mijn achterneef toestemming heeft gegeven, maar ik niet. Hoe ver reikt zijn toestemming dan?"

Ze benadrukt het belang van het vinden van daders, maar vindt ook dat de "fundamentele rechten" van mensen beschermd moeten worden. "Het gaat om de privacy van vele onschuldige burgers. Dit vraagt om een democratisch proces. En ik denk dat ook de wetgever daar een centrale rol in heeft."

Alles bij de bron; NOS