Heel snel ontving ik dit antwoord van Sophie in 't Veld.
Beste Mijnheer ,
Hartelijk dank voor Uw uitgebreide reactie. Ik kan U zeggen dat ik woord voor woord dezelfde afwegingen heb gemaakt. Maar ik ben uiteindelijk toch tot een andere conclusie gekomen. In mijn zes jaar als Europarlementariër heb ik vrijwel altijd de lijn gevolgd die U noemt: vasthouden aan de zuivere lijn, zonder concessies of compromissen.
Ik vind het gebruik van persoonsgegevens voor een concrete zaak, met een concrete en onderbouwde verdenking, gerechtelijke tussenkomst of toetsing, volstrekt binnen de kaders van de rechtsstaat vallen. Maar de grootschalige opslag en analyse van hele databestanden met geautomatiseerde zoektochten valt buiten de kaders. Ik maak vaak de volgende vergelijking: het is aanvaardbaar als politie of justitie met een huiszoekingsbevel van de rechter de woning van een verdachte doorzoeken. Het is echter niet aanvaardbaar als politie en justitie zonder huiszoekingsbevel, zonder concrete verdenking of aanleiding, alle willekeurige huizen van alle burgers zouden kunnen binnengaan en doorzoeken.
In het compromis is op dit kernpunt grote vooruitgang geboekt. Binnen een jaar moet de Commissie een plan op tafel leggen voor het opzetten van een systeem om de data binnen Europa te doorzoeken, ipv in de VS. Dat systeem moet er binnen 3 jaar staan (met een eventuele uitloop naar 5 jaar, als er aantoonbaar goede redenen voor zijn). Uiteraard zal het Europees Parlement hier ook een uitspraak over doen. Het is niet alleen een kwestie van het opzetten van een technisch systeem, maar er moet ook een nieuwe rechstgrondslag komen voor een EU orgaan om deze taak uit te mogen voeren. De procedure moet juridisch waterdicht zijn. Er was de suggestie om het door Europol te laten doen, maar dat achten velen onwenselijk, en bovendien is het juridisch niet mogelijk. Wij willen graag een grote rol voor de Europese Toezichthouder Bescherming Persoonsgegevens.
Met dit compromis wordt het principe vastgelegd dat Europeanen het filteren van hun data niet meer uitbesteden aan anderen.
Natuurlijk zijn er twijfels en zwakke punten. En het zou me verbazen als de VS en de EU regeringen zonder slag of stoot meewerken. Maar op dit ene punt is er echt een doorbraak bereikt.
Blijft de vraag waarom D66 zich moet aansluiten bij het compromis, als onze stem toch niet nodig is voor een meerheid. Zoals gezegd volgen wij vrijwel altijd de zuivere, compromisloze lijn. Dat is goed. Maar het heeft een nadeel: wie stelselmatig langs de zijlijn staat, heeft ook geen enkele invloed op de besluitvorming. In het hele traject van de behandeling wilden Socialisten en Christen Democraten zonder meer akkoord gaan, en Groenen en klein Links waren categorisch tegen en plaatsten zichzelf daarmee buitenspel, waren geen partner voor onderhandelingen. Als de Liberalen niet bereid waren geweest om hun nek uit te steken, had dit compromis er niet gelegen, maar de veel slechtere oorspronkelijke versie. De Liberale ALDE fractie, waar D66 toe behoort, heeft verantwoordelijkheid genomen, en daarmee iets bereikt. Ik wil me daarbij aansluiten. Er zijn nog heel veel belangrijke dossiers in de komende maanden en jaren, waar het een harde strijd gaat zijn om onze opvattingen door te zetten. Gelijk hebben en gelijk krijgen is niet hetzelfde. Ik zal per geval besluiten of we bereid zijn tot compromissen of niet.
Het besluit om het compromis te steunen gaat niet vanzelf, en ik ben me ervan bewust dat veel mensen teleurgesteld zijn. Ik had het mezelf makkelijker gemaakt door tegen te stemmen. Maar ik ben er van overtuigd dat dit weliswaar niet de makkelijkste, maar wel de juiste keuze is.
Ik hoop dat ik de keuze van D66 voldoende heb toegelicht.
Met vriendelijke groet,
Sophie in 't Veld
Lid Europees Parlement D66-ALDE
Nadien ontving ik nog een tweede reactie
Beste Mijnheer,
Nog een laatste korte aanvulling op de eerdere mail, en antwoord op uw punten:
1. ook in het oorspronkelijke akkoord was vastgelegd dat gegevens alleen mogen worden overgedragen in het kader van een concreet onderzoek, op basis van een aantoonbare verdenking, enz. Dat was dus op zich goed geregeld. Maar er zit een addertje onder het gras: SWIFT noch de EU beschikken over de technologie om het gegevensbestand te doorzoeken. Met andere woorden: de VS vragen om een specifieke speld, maar wij kunnen zelf die speld niet zoeken, daarom sturen we maar de hele hooiberg. Daarmee werden alle (op zich niet slechte) afspraken over bescherming persoonsgegevens tamelijk betekenisloos. Daarom is voor D66 dat punt van het filteren (doorzoeken) van data op EU grondgebied zo belangrijk. Dat verandert echt de aard van het hele systeem.
2. Rol Tweede Kamer: geen. Op dit dossier besluiten de Raad (= nationale regeringen) en Europees Parlement. Wij maaien dus niet het gras voor de voeten van onze nationale collega's weg (overigens werkt D66 uitsteken samen tussen Europese delegatie, Tweede Kamerfractie en Eerste Kamerfractie.
3. Het principe van data doorgifte: ik deel Uw scepsis en zorg. Maar het is de realiteit van vandaag dat data over de hele wereld direct opvraagbaar zijn, en toegankelijk voor iedereen. Het gaat om data die veelal zijn verzameld voor commerciële doeleinden, maar die worden gebruikt door politie, justitie en inlichtingendiensten. Met dit akkoord is de trend van steeds meer bevoegdheden voor het eerst gekeerd, en dit akkoord voldoet beter aan het principe van proportionaliteit dan alle voorgaande akkoorden. Er zitten nog steeds veel dingen in die mijn allerminst bevallen, maar ik vind het toch de moeite waard.
4. Uitvoering: de afspraken zijn juridisch bindend. Mochten Raad en Commissie ondanks dat in gebreke blijven, kan het EP naar de rechter stappen, en uitvoering afdwingen. Uiteraard duurt zo'n proces heel lang, en is het niet eenvoudig om in het EP een meerderheid te krijgen voor zo'n stap. Maar het is in het verleden ook wel gebeurd, dus het is zeker niet uitgesloten. Over het voorstel voor een EU systeem dat de Europese Commissie binnen een jaar op tafel moet leggen gaat het Europees Parlement zich nog uitspreken. Dat is dus ook een moment om invloed te kunnen uitoefenen.
Tot slot: ik herhaal dat een Nee-stem dit alles niet kan tegenhouden. Heel vaak kiest D66 ook voor de zuivere lijn, en doen we geen concessies. Maar in dit geval hebben we toch iets kunnen bereiken. Een eerste stap. Ik begrijp en respecteer het besluit van andere partijen om afzijdig te blijven, maar D66 wil in dit geval graag erkennen dat er vooruitgang is geboekt.
Met vriendelijke groet,
Sophie in 't Veld