Mensen die onterecht als verdachte zijn aangemerkt, blijven na hun aanhouding structureel in gezichten- en vingerafdrukkendatabanken van politie en justitie hangen. Dat blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws. Justitie controleert zelden of de gevoelige gegevens verwijderd moeten worden, terwijl dat volgens de wet wel moet.

In vier jaar tijd concludeerde het Openbaar Ministerie (OM) dat bijna 20.000 keer iemand ten onrechte als verdachte was aangemerkt, blijkt uit cijfers over de jaren 2020 tot en met 2023. In dezelfde periode liet het OM van 392 zaken beoordelen of onder meer gezichtsfoto's en vingerafdrukken verwijderd moesten worden.

De toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens (AP) maakt zich 'serieuze zorgen' hierover. Dat komt omdat de politie de gezichtsfoto's die bij een arrestatie worden gemaakt (mugshots) ook bewaart in een databank voor gezichtsherkenning.

De AP twijfelt of er 'voldoende waarborgen en maatregelen zijn getroffen om te voorkomen dat personen onterecht in deze database zijn opgenomen'.

"Schokkend", zegt Frederik Zuiderveen Borgesius, hoogleraar ICT en Recht aan de Radboud Universiteit. "Dit is dubbel verontrustend: allereerst dat blijkt dat je in de gezichtendatabank blijft staan als je onterecht als verdachte bent aangemerkt. En als je zelf aan de bel trekt, kost het ook nog heel veel moeite om jezelf daaruit te laten verwijderen."

"Deze gegevens mogen alleen bewaard worden als dat strikt noodzakelijk is", zegt Maša Galič van de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij is deskundige op het gebruik van persoonsgegevens in het strafrecht. "Het geeft een slecht signaal af dat de politie en justitie hun eigen wetten niet kunnen naleven."

In een reactie op het onderzoek erkent het ministerie van Justitie en Veiligheid, waar de politie, het OM en Justid onder vallen, dat het probleem binnen de hele keten speelt en dat dat nog ruim een jaar het geval zal zijn.

Ondertussen wordt van tienduizenden mensen beoordeeld of hun gevoelige gegevens bewaard zijn gebleven terwijl dat niet mocht. Binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid is in 2021 al vastgesteld dat 80.000 mensen mogelijk onterecht in de justitie- en politiedatabanken staan, onder meer met hun vingerafdrukken en gezichtsfoto's.

Alles bij de bron; RTL