Mensenrechtenactivisten en privacywaakhonden juichten gisteren in India, toen de hoogste rechters van het land bepaalden dat privacy valt onder artikel 21 van de grondwet, het artikel dat het 'leven en de persoonlijke vrijheid' van burgers beschermt. Daarmee verwierpen zij eerdere uitspraken van het hof - daterend van decennia geleden - die privacy niet als fundamenteel recht bestempelden.
In de loop van die decennia is er het een en ander veranderd in de Indiase samenleving. Zo begon de overheid in 2009 een groot programma, Aadhaar, waarin burgers een soort burgerservicenummer kregen, gekoppeld aan hun biometrische gegevens (vingerafdrukken en irisscans). Dat was in eerste instantie een systeem op basis van vrijwilligheid maar sinds het aantreden van de regering van premier Modi is daar verandering in gekomen.
Aadhaar is nu op veel vlakken verplicht geworden: bij het indienen van belastingformulieren, het openen van een bankrekening, het verkrijgen van een lening, het kopen en verkopen van eigendom, en zelfs bij het kopen van producten die meer dan 50.000 roepies (660 euro) kosten.
Privacybeschermers die de zaak voor het hof aanspanden, maakten zich grote zorgen over die opeenhoping van gegevens van meer dan 1 miljard burgers in een centrale database. Inmiddels is 99 procent van de Indiase burgers boven de achttien geregistreerd, en ontgaat de overheid dus weinig meer.
Activisten vrezen misbruik door de overheid, zeker als die overheid niet gelooft in de privacy van burgers. Advocaten van de overheid bepleitten voor het hooggerechtshof dat burgers geen absolute zeggenschap hebben over hun lichaam, en dat zij dus gedwongen kunnen worden om hun biometrische gegevens af te geven.
Of de uitspraak ook de doodsteek is voor Aadhaar moet nog blijken. De rechters hebben nu uitspraak gedaan op het fundamentele punt van privacy. Maar in artikel 21 staat ook een bepaling die de overheid de mogelijkheid geeft om uitzonderingen te maken op het onvervreemdbare recht op 'leven en vrijheid'. Op die manier zou er een uitzondering gemaakt kunnen worden voor Aadhaar. Het hooggerechtshof zal daar een aparte uitspraak over doen.
Alles bij de bron; Trouw