Tot voor kort gold privacy als een achterhaald begrip. Vooral jongeren, die in intensieve internetcommunicatie massaal data weggaven, zouden er weinig waarde aan hechten.

Maar het ‘neen’ tegen de sleepwet, en de boosheid over ‘Cambridge Analytica’ zijn nieuwe mijlpalen in een ontwikkeling die een paar jaren geleden ondenkbaar was. De nog immer groeiende digitale datastromen hebben de ogen geopend voor mogelijk misbruik, ook bij wie zich lange tijd passief opstelde. 

Tegelijkertijd zien we de digitalisering op allerlei levensgebieden toenemen. Slimme apparaten en gezondheidsapps vinden gretig aftrek. In zeer uiteenlopende circuits heersen enthousiaste verhalen over nieuwe verdienmodellen, gebaseerd op de analyse van persoonsgegevens. De bezitter van de meeste data heeft de hoogste kennis en de meeste macht,  en wint daarmee de concurrentieslag.

De hedendaagse mens gaat in voortdurende informatieuitwisseling met een medemens, die hij al of niet voor ogen heeft, door het leven. Zo is de smartphone geworden tot verlengstuk van zijn bewustzijn én toegangspoort tot de rest van de wereld. Mensen die even op zichzelf zijn teruggeworpen, grijpen direct naar de smartphone.

De stelling dat in het informatietijdperk data het nieuwe geld zijn miskent een belangrijk onderscheid. Betalen met data is iets heel anders dan betalen met geld. Ieder die de moed heeft gehad om te beginnen met Marx’ ‘Het Kapitaal’ kon al op de eerste bladzijde lezen dat hij de ruilwaarde van geld plaatst tegenover de gebruikswaarde van de goederen. Bij data is dit heel anders: zij zijn zelf van grote betekenis voor de mens. Als informatiewezen betaalt hij de digitale wereld met persoonsgegevens, ofwel een stukje van zijn eigen identiteit. Dat lijkt niet altijd door te dringen. 

Met informatie over onszelf geven we een stukje van onszelf weg. De kracht van data is dus precies tegenovergesteld aan de kracht van geld: geld ontleent zijn kracht aan zijn algemene karakter; de kracht van data is dat ze specifieke kenmerken onder woorden brengen.

Wat te doen? Natuurlijk ligt in het tegengaan van deze ontwikkeling een belangrijke verantwoordelijkheid bij het individu. Vanuit het besef dat alleen de zon voor niets opgaat, mag ieder zich kritisch afvragen wat hij in datatransacties weggeeft en wat hij ervoor terugkrijgt.

Alles bij de bron; Trouw [weekend-long-read]