Dinsdag ging de Eerste Kamer akkoord met het wetsvoorstel dat de politie alle verplaatsingen per auto in Nederland een maand lang mag vastleggen. Het gaat om zo’n duizend ANPR-camera’s, bedoeld voor geautomatiseerde waarneming, ofwel police-sensing. De fiscus gebruikt automatic numberplate recognition al om het privégebruik van leaseauto’s te controleren. Bedrijven om er toegang tot eigen terreinen mee te bewaken of het parkeren af te rekenen. En de politie om criminelen in het verkeer te volgen, gestolen auto’s op te sporen, smokkel te onderkennen, onbetaalde boetes te innen etc.

Politiek ging de discussie vooral over de bewaartermijn van vier weken, waar de senaat zich dus bij neerlegde. Onlangs zag ik op internet een veel gedeeld filmpje van een Chinese verkeerscamera. Bij iedere verkeersdeelnemer liep in beeld een kadertje mee met persoons- en voertuiginformatie. Ha, daar tuft meneer Wu, met zijn Honda! Gaat zeker weer naar z'n werk. Het was de eerste keer dat ik de ‘informatiewolk’ van de digitale burger ook écht zag. Willen we dat, of is dat station al gepasseerd?

Bij lobbygroep Privacy First is dat geen vraag – ophouden, voor het te laat is. De ANPR-wet zou een kentekensleepnet zijn. De zoveelste poging van de staat om het gedrag van álle burgers in kaart te brengen om er later opsporingsinformatie uit te kunnen filteren. Niet iedereen gelooft in deze goede bedoeling. Velen zien juist een informatievangnet dat wordt gespannen voor nog onbekende doelen, waar je op historische gronden tegen moet zijn.

Nu is het inderdaad opmerkelijk wat de politie met ANPR doet en kan. Uit een recent inventariserend onderzoek begrijp ik dat de politie dankzij ‘konvooi analyse’ gestolen auto’s kan signaleren voordat een eigenaar bijvoorbeeld z’n snelle Audi mist. Dan heeft de politie bij ANPR een ‘alert’ aangezet voor een bekende plofkraker die graag gestolen Audi’s gebruikt als vluchtauto. Als die persoon van z’n normale route afwijkt en terugkeert met een handlanger in precies zo’n type auto achter zich, dan wordt de surveillance verhoogd – snelle auto gejat, plofkraak op komst, is de conclusie. Routes van verdachte personen worden zo gereconstrueerd. Dankzij zendmasten langs de route worden ook telefoonnummers van specifieke bestuurders of inzittenden opgevraagd en hun gedragspatronen vastgelegd.

Twee jaar geleden werd al duidelijk wat de volgende stap zou zijn. De tussenstap van camera’s die kentekens aflezen is straks overbodig – auto’s krijgen net als vliegtuigen transponders of kentekens met RFID-chips die informatie uitzenden over chassisnummer en autotype. ‘Valse platen’ verhullen dan niets meer – de camera’s ontvangen direct de informatie, van zendertjes die aan iedere auto en zijn rechtmatige eigenaar zijn bevestigd. Lang duurt zo’n enkelband voor iedere auto niet meer.

In het Verenigd Koninkrijk worden alle verkeersbewegingen vijf jaar door de politie vastgelegd. Ook de Nederlandse recherche droomt ervan. Ik weet wel wat deze of de volgende minister van Justitie en Veiligheid straks het parlement zal voorstellen. Dat het verschil tussen vier weken of een jaar ANPR-gegevens bewaren nou ook weer niet zó groot is, dat je daar echt tegen moet zijn. Dus of we maar akkoord willen gaan.

Ik voorspel in ieder geval overvallen waarbij daders met chiploze, digitaal afgeschermde auto’s willen ontkomen. Wat dan op zichzelf al weer enorm verdacht is. Dat burgerprotest tegen de surveillancesamenleving, nee, daar zijn we te laat mee.

Alles bij de bron; NRC