De Belastingdienst heeft donderdagavond een groot fraudesysteem uit de lucht gehaald omdat dat volstrekt niet aan de regels bleek te voldoen. Er stonden zo’n 180.000 mensen in vermeld als (mogelijke) fraudeur, maar de bewijzen voor die fraude waren onbetrouwbaar en niet controleerbaar.

Al meer dan twintig jaar gebruikte de dienst het geheime registratiesysteem om alle ‘vermoedens’ en ‘signalen’ van fraude op te slaan. Burgers die op deze interne zwarte lijst werden opgenomen wisten daar niets van en konden zich er niet tegen verweren.

Het systeem, de zogeheten Fraude Signalering Voorziening (FSV), bevat gegevens van burgers sinds 2001 en werd gebruikt voor selectie en profilering van groepen burgers die extra controle en toezicht krijgen. In januari vorig jaar werd al gewaarschuwd voor grote risico’s. Het onderzoek spreekt van een ‘zwarte-lijst-effect’ en ‘stigmatisering’ van grote groepen burgers.

Belangrijkste gebrek in FSV was dat ambtenaren vaak geen idee hebben waarom burgers erin staan. Een verzoek om informatie van bijvoorbeeld het Openbaar Ministerie leidt tot registratie, maar ook een klikmelding van een andere burger of een daadwerkelijke veroordeling vanwege bijvoorbeeld het opstellen van valse facturen. In het systeem staat vaak niet om wat voor melding het gaat, alleen dát er sprake is van registratie.

Ambtenaren konden niet alleen gegevens raadplegen, maar ook aanpassen, exporteren en zelfs van een andere datum voorzien, zonder dat dit geregistreerd werd. Zodoende is onduidelijk wat de waarde van een melding is, concludeert de Belastingdienst zelf.

Het interne onderzoek (zie hieronder) concludeert dat FSV volledig in strijd is met wetten op het gebied van privacy en gebruik van persoonlijke gegevens. Privacy-experts reageren geschrokken op het feit dat de Belastingdienst het systeem vervolgens nog meer dan een jaar in de lucht hield.

“Dat is echt een probleem”, stelt Joris van Hoboken, hoogleraar in de rechten aan de Vrije Universiteit Brussel en senior onderzoeker aan het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam. “Het roept bovendien de vraag op: speelt er nog meer? Wat heeft de Belastingdienst de afgelopen jaren met dit systeem gedaan?”

Alles bij de bron; Trouw