Julia Janssen maakt graag ongrijpbare dingen tastbaar. Zo printte ze een deel van de data die een groot techbedrijf over haar verzamelde op pingpongballetjes. En ze liet een groot boek drukken van de 835 privacy voorwaarden waarmee je akkoord gaat als je op ‘oké, ik accepteer de cookies’ klikt.

Met haar kunst won ze onlangs een bijzondere prijs. Mozilla beloonde haar met een Rise 25 Award, een internationale prijs die eenmalig werd uitgereikt aan vijfentwintig mensen die wereldwijd strijden voor een veiliger, ethischer, betrouwbaarder en inclusiever internet...

...."Zonder het te weten geven we ons hele persoonlijke leven cadeau aan techbedrijven, zodat die vervolgens ons gedrag kunnen sturen en manipuleren. De data en advertentiehandel is een miljardenbusiness. Het is echt absurd. Toen wist ik waar mijn werk over moest gaan.”

Eigenlijk is het woord privacy een illusie, zegt Janssen. “We moeten dat woord niet in deze context gebruiken omdat het wordt gebruikt als een soort containerbegrip voor alle problemen waar we tegen aanlopen door digitalisering. Problemen met gelijkheid, vrijheid, autonomie, zelfontwikkeling, democratie, gelijke kansen op bijvoorbeeld de arbeidsmarkt.

“Dat zijn grote thema’s en vraagstukken die we als samenleving belangrijk vinden. Al deze problemen worden in talkshows, in de media en in de politiek geschaard onder ‘privacyproblemen’. Dan zie je mensen zuchten: oh god, daar gaan we met privacyproblemen. Maar het doet geen recht aan de problemen waar we voor staan en het suggereert ook dat mensen een eigen verantwoordelijkheid hebben.

Het systeem is erg complex en abstract en mensen beseffen niet welke gevolgen een simpele klik op ‘oké, ik accepteer cookies’ kan hebben voor jouw keuzevrijheid, zegt Janssen. Ze ontdekte dat je in een muisklik van 0,0146 seconden op ‘got it’ bij een bezoek aan dailymail.co.uk aan 835 verschillende bedrijven gelijktijdig toestemming geeft om je te volgen.

Janssen wilde ook weten wat er dan precies gebeurt als je toestemming geeft voor al die cookies.

Ze vroeg haar data op bij Meta, het moederbedrijf van Facebook. “Ik ontdekte dat ze een heel gedetailleerd profiel hebben met maar liefst 114 eigenschappen die aan mij worden toegekend, en dat terwijl ik al jaren niets meer doe met Facebook. Het gaat om eigenschappen zoals Amsterdam, waar ik woon, of Nijmegen waar ik vandaan kom. Maar ook dingen zoals Bill Cosby, Bruce Springsteen, de prefecturen van Japan en vrachtwagentransport. Hokjes waarin ik word geplaatst en waar ik mezelf niet in herken, met als doel om te worden verkocht aan adverteerders. Bovendien heb ik ooit – heel dom – bij Spotify en andere apps ingelogd met mijn Facebook- account. Dus nu weten ze ook precies naar welke muziek ik luister en in wat voor stemming ik ben. Via een andere technologie konden ze ook meelezen met de berichten die ik heb verstuurd op de datingsite Bumble.”

Alles bij de bron; Trouw