In parkjes samenkomen met een groep vrienden: mag niet meer. Over bijeenkomsten thuis, zoals een verjaardag, waar meer dan drie mensen zijn, is het strenge advies: niet doen. Voetballen op een veldje, in groepen wandelen door het bos: is sinds maandagavond verboden.
Het zijn maatregelen die nog verder ingrijpen in het publieke leven dan de eerdere besluiten van de overheid: privélevens vallen ermee stil door overheidsingrijpen op een manier die Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog niet heeft meegemaakt.
Erop vertrouwen dat burgers het goede doen is kennelijk niet meer voldoende. Een „aanscherping” noemt het kabinet het, dat zich opnieuw plooibaar toont naar het gedrag en de wensen van burgers en bestuurders. Het hoopt op deze manier het draagvlak te behouden dat nodig is om de voor een liberale democratie zeer verregaande inperkingen van het publieke leven en van burgerrechten door te kunnen voeren...
...Maar een totale vergrendeling van de samenleving, een zogeheten lockdown, is het niet. Tot zulke maatregelen dwingt het Nederlandse ziektebeeld (nog) niet, en bovendien lijkt er onder de Nederlandse bevolking weinig draagvlak voor. In peilingen van Kantar en Maurice de Hond bleek afgelopen weekend maar ongeveer een kwart van de bevolking voor zo’n sterke inperking te zijn. Ruim twee derde steunde de bestaande maatregelen. Veel mensen blijven wél binnen, ondanks het mooie weer, en houden wél afstand, ondanks het hiermee gepaard gaande ongemak.
Met de gekozen richting moet Nederland zich niettemin opmaken voor een aanhoudende periode waarin burgervrijheden al beperkt worden op een ongebruikelijke en voor onze samenleving ongemakkelijke manier.
Alles bij de bron; NRC
Minister Grapperhaus maakte maandagavond bekend dat vanaf nu strenger gehandhaafd gaat worden op het naleven van maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Bedrijven riskeren een boete tot 4000 euro. Voor particulieren geldt een maximale boete van 400 euro.
Tot de nieuwe maatregelen behoort een verbod op samenkomsten tot 1 juni. Hierbij geldt geen ondergrens meer van 100 personen. Burgemeesters kunnen overgaan tot sluiting van winkels en andere plaatsen waar overtredingen plaatsvinden. Ook is thuisquarantaine verplicht gesteld als één van de gezinsleden ziek is. Hierbij geldt wel een uitzondering voor beoefenaars van vitale beroepen.
Teveel mensen hadden lak aan de adviezen van de overheid. Burgemeesters konden hier tot nu toe niet tegen optreden, maar dat verandert door de invoering van de noodverordening. Stranden, parken en campings kunnen nu gesloten worden op lokaal gezag, als mensen zich niet houden aan een maatregel als het houden van 1,5 meter afstand tot elkaar. Markten mogen als onderdeel van de voedselketen nog wel doorgaan, maar ook daar geldt dat ervoor gezorgd moet worden dat mensen de afstand van 1,5 meter van elkaar kunnen houden.
Het overheidsbeleid zal bestuurlijk en strafrechtelijk worden gehandhaafd. Bij lichte overtredingen kunnen gemeenteambtenaren en boa’s optreden. Bij ernstigere gevallen zal de politie optreden.
Alles bij de bron; Beveiligingsnieuws
Waar in grote delen van Europa duizenden of zelfs tienduizenden gevallen van besmetting met het coronavirus worden vastgesteld, blijven de aantallen in Rusland opmerkelijk laag. Tot en met zaterdag waren er net boven de 300 geregistreerde gevallen en nul doden.
Toch heeft de Russische premier Mikhail Mishustin de autoriteiten maandag vijf dagen de tijd gegeven om een traceer systeem te ontwikkelen. Het systeem moet "burgers die in contact staan met besmette patiënten op basis van informatie van mobiele providers over de locatie van een mobiele telefoon van een bepaalde persoon" kunnen traceren.
Ook zou de informatie doorgegeven worden aan een speciaal regionaal hoofdkwartier dat is opgezet om de pandemie te bestrijden.
Alles bij de bronnen; NOS & NU
Ja, goedemorgen, mensen. Pak even koffie, ga niet te dicht bij mekaar zitten. Welkom bij de briefing ‘Noodtoestand voor binnenlandse bestuurders’. Binnenkort zal het kabinet op basis van art. 54 Wet Veiligheidsregio’s, de noodbevoegdheden van het regionale en lokale gezag naar zich toe trekken. Effectief is Grapperhaus dan minister van crisis en corona – en dus de baas.
Tot nu toe gold GRIP 4, de Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijdings Procedure, waarin de voorzitter van de veiligheidsregio het voor het zeggen had. Enfin, de druk moet er nu op. We moeten nu gaan handhaven, alles doen om de verspreiding te vertragen. We zagen de mensen al in drommen op de stranden en parken in de lentezon lopen. Die moeten daar weg.
Overigens zeg ik er meteen bij dat handhaven ook averechts kan werken. Uit de Ebola-uitbraak hebben alle gezondheidsautoriteiten geleerd dat verplichte quarantaine burgers ook op de vlucht kan jagen. Als mensen bang zijn, trekken ze hun eigen plan - voor je het weet gaan ze wc papier hamsteren...
...Hoe zou de noodtoestand er in Nederland dan uitzien, werd veel gevraagd. Bij ons heet dat in art. 103 van de Grondwet een ‘uitzonderingstoestand, ter handhaving van de in- en uitwendige veiligheid’. Klik even de ‘Coördinatiewet Uitzonderingstoestanden’ aan, in lijst A en B vind je alle extra bevoegdheden van de minister, de commissaris van de koning en de burgemeester. Het gedwongen evacueren van de bevolking, onder water zetten van land ter verdediging, onteigening van woningen, gedwongen inkwartiering, activeren van de dienstplicht, invoering van noodgeld, het vorderen van vliegtuigen. Heel mei 1940 komt voorbij. Het parlement heeft dan even niks te zeggen.
Voor corona is vooral de Wet Publieke Gezondheid relevant. Corona is door de minister aangewezen als een ‘groep A’ bedreiging, net als polio en pokken. Op die wettelijke basis kan de voorzitter van de veiligheidsregio een burger uit z’n huis halen, in een ziekenhuis isoleren en aan medisch onderzoek onderwerpen. De burgemeester kan ook een behandelend arts dwingen om de gegevens over die patiënt te verstrekken, ter beoordeling van het besmettingsgevaar. Dat mag alleen bij een ernstig gevaar voor de volksgezondheid. Beroepsgeheim, recht op fysieke integriteit, vrijheid van gaan en staan – ook in een rechtsstaat kunnen grondrechten worden opgeschorst.
Feitelijk kan de burgemeester met deze procedure dus iedere burger tenminste vijf dagen uit het sociale verkeer nemen. Uiteraard kan de burger de rechter opheffing van isolatie of quarantaine verzoeken, eventueel met een eis van compensatie. Ik zag deze week al advocaten met ‘coronapiket’.
Alles bij de bron; NRC
Misschien beseft niet iedereen het, maar met een mobieltje op zak heeft elke burger een apparaat dat 24 uur per dag kan bijhouden waar je bent geweest. Dat kan bijzonder goed van pas komen in de mondiale coranacrisis, om precies te achterhalen met wie een besmet persoon de dagen ervoor contact had.
Niet onlogisch dus dat landen als China en Israël naar dit soort digitale surveillancemiddelen grijpen. Die laatste kan besmette patiënten via hun smartphones in de gaten houden. De software hiervoor werd oorspronkelijk ontwikkeld voor het traceren van terroristen. Dat in Israël de geheime dienst deze taak op zich neemt, draagt niet bij aan een privacygevoel...
...Emeritus hoogleraar Recht en Techniek Jan Smits (TU Eindhoven) maakt zich zorgen over de situatie in Israël. ‘Het zou een tijdelijke maatregel zijn. Dat wordt altijd gezegd, maar achteraf blijkt dat vaak nonsens te zijn.’ Smits wijst naar de ‘tijdelijke’ Patriot Act die Amerika na de aanslagen van 11 september 2001 aannam, waarmee afluisteren makkelijker werd. ‘Die wet geldt nu nog steeds.’
...De Autoriteit Persoonsgegevens voorzitter Aleid Wolfsen zegt hierover: ‘De coronacrisis mag geen excuus worden om de privacy helemaal overboord te gooien. De crisis mag geen opmaat worden naar een Big Brother-maatschappij.’
Alles bij de bron; Volkskrant
Het toenemend aantal slachtoffers bewijst dat vooral de dictatuur van het coronavirus regeert. De afgekondigde ‘dringende adviezen’ (want zijn het nou wel echte maatregelen?) zijn slechts een weinig revolutionair antwoord daar op. En in sneller tempo dan ze werden ingevoerd lezen we her en der de commentaren op die maatregelen. “Uit lijfsbehoud is de burger bereid om soevereiniteit op te geven en de staat ruimte te bieden“, schrijft het NRC in een commentaar.
De uitzonderlijke noodsituatie is niet alleen een testcase voor het vermogen van regering én burgers hoe een gezondheidscrisis te boven te komen, het is tevens een testcase voor de rechtsstaat. In hoeverre worden andere wetten buiten werking gesteld en verhoudt zich dat op een juiste manier met het gestelde doel: he beperken van de gezondheidsschade voor heel het land.
De overheid kan met hoofdstuk V van de Wet publieke gezondheid in de hand al maatregelen nemen om de verspreiding van een ziekte te voorkomen. Individuen mogen in quarantaine worden geïsoleerd, het recht op vereniging kan worden beperkt, om er maar eens twee te noemen. De noodverordeningen die nog lang niet tot in de puntjes worden gehandhaafd vloeien voort uit die wetgeving.
Misschien moeten we ons toch maar voorbereiden op de uitvoering van de Coördinatiewet uitzonderingstoestanden om al vast te weten wat kan en wat mag.
Het is in ieder geval al bijna onmogelijk geworden naar de rechter stappen als je iets niet in de haak vindt. De overheid zou er goed aan doen niet alleen de RIVM informatie transparant te houden, maar ons ook te verwittigen aan welke wetgeving nu uitvoering wordt gegeven.
Dat de rechtsstaat wordt aangepast om de volksgezondheid te verdedigen is één ding, er op vertrouwen dat die rechtsstaat deze crisis ongeschonden zal overleven is een ander. Waakzaamheid geboden, aldus het NRC. 75 jaar vrijheid wordt door een virus aangevallen. Laat dat de enige aanval zijn.
Alles bij de bron; Sargasso
De politiezone Grens startte vrijdag al met het controleren van de grensovergangen, maar ook in Essen, Kalmthout en Essen wordt nu een versnelling hoger geschakeld. Er worden nog geen containers geplaatst zoals in Hoogstraten, maar er worden wel bewakingscamera’s en nadarhekken geplaatst. De politiezone Grens telt maar liefst 87 grensovergangen.
Sinds afgelopen vrijdag worden overal in Vlaanderen de grensovergangen met Frankrijk en vooral Nederland gecontroleerd op mensen die om niet-essentiële redenen de grens over willen steken. Op verschillende plaatsen zijn al strengere maatregelen genomen. In Hoogstraten werden meer dan vijftien containers geplaatst. Ook in Essen, Wuustwezel en Kalmthout wordt nu dus een versnelling hoger geschakeld.
Alles bij de bron; HLN
Aanpassingsvermogen, we beheersen die kunst nog steeds uitmuntend, bleek deze week.
Nog nooit na de Tweede Wereldoorlog werden de burgerrechten en de persoonlijke vrijheden in Europa zo sterk ingeperkt. Legervoertuigen rollen door stille stadscentra van Madrid en Wenen. In Berlijn zijn speeltuinen sinds donderdag afgezet met rood-wit lint en verbodsborden – speeltuinen!
Het protest tegen deze maatregelen is verwaarloosbaar. ...Toch leven juist in Duitsland ook andere zorgen. Zorgen die niet het virus betreffen, maar de toestand waarin covid-19 de Europese maatschappijen zal achterlaten als het voorbij is getrokken, ooit.
‘Met adembenemende snelheid en een duizelingwekkende bereidheid van de bevolking worden rechten opgeschort die gedurende eeuwen moeizaam bevochten zijn.’ Historicus René Schlott, medewerker aan het Leibniz-Zentrum für Zeithistorische Forschung in Potsdam, voegt toe: ‘Dat doet het virus niet, dat doen wij zelf.’
Hij betwijfelt of Europa na de pandemie weer z’n oude, vrije democratische zelf zal worden. De gesloten grenzen, het buiten werking stellen van Schengen, de opnamestop voor vluchtelingen, somt Schlott op: ‘als zulke maatregelen eenmaal bestaan, blijken ze vaak lastig terug te draaien. Er is een precedent geschapen. Hoe kan een politicus hierna nog geloofwaardig verdedigen dat het sluiten van grenzen voor vluchtelingen uit humanitaire overwegingen geen optie is?’
Wat Schlott betreft hadden we het moeten laten bij handen wassen, afstand houden en het tijdelijk verbieden van grotere bijeenkomsten. Ook als hij de onheilspellende verhalen uit Italië hoort? ‘Juist als ik lees over de toestand in Bergamo, waar mensen niet eens afscheid mogen nemen van hun dierbaren, dan denk ik: dit gaat veel te ver.'.....
...Ook Spiegel-columnist Sacha Lobo schreef een kritisch essay over het maatschappelijke klimaat dat hij door de vrijheidsbeperkingen ziet ontstaan. Hij maakt zich zorgen over wat hij ‘de paniek van de rede’ noemt, ‘de publieke woede dat andere mensen minder verstandig handelen dan jij’.
Lobo wil de ernst van de pandemie op geen enkele manier bagatelliseren, maar vindt dat burgers en politici moeten voorkomen dat de coronacrisis toch al bestaande kloven in de samenleving vergroot: tussen oorspronkelijke bewoner en immigrant, tussen arm en rijk. ‘In een met wc-papier volgestouwde villa met negen kamers is het makkelijker binnenblijven dan als alleenstaande moeder in een eenkamerflat.’ Ook Lobo vreest dat zo’n klimaat niet zomaar zal verdwijnen als de grootste dreiging voorbij is...
...De beroemde, 77-jarige Amerikaanse socioloog Richard Sennett gaf een telefonisch interview aan de Berlijnse krant Der Tagesspiegel. ‘Wij mensen zijn tegenstrijdig’, aldus Sennett. Paniek en solidariteit, egoïsme en menselijkheid, ze kunnen hand in hand gaan. Sociaal gedrag en moraal bestaan niet in hun puurste vorm. Dit is ook te zien bij soldaten in oorlog. Onder vuur zijn ze vaak tegelijkertijd egoïstisch en behulpzaam.’
Met Sennett in het achterhoofd is het mogelijk om, kijkend naar dezelfde gebeurtenissen van de afgelopen week, een minder dystopisch perspectief te schetsen. In landen waar miljoenen burgers en politici, een enkele verstokte twistzaaier uitgezonderd, in staat zijn zo eensgezind te improviseren in een noodsituatie – in zulke landen kan het ook na corona goed komen.
Alles bij de bron; Volkskrant
Israël heeft dinsdag een noodregeling ingeroepen om cybermonitoring in te zetten in de strijd tegen het coronavirus. De telefoons van coronapatiënten in het land worden nu een maand lang gevolgd door de binnenlandse inlichtingendienst. De technologie is oorspronkelijk ontwikkeld voor terrorismebestrijding en wordt nu dertig dagen ingezet. Daarna gaat de regering van Israël de situatie opnieuw evalueren.
Voor zo'n vorm van cybermonitoring is in Israël normaliter goedkeuring van het parlement vereist. Premier Benjamin Netanyahu wist dat proces te omzeilen doordat hij unaniem goedkeuring van het kabinet kreeg om het besluit onder een noodregeling uit te voeren. Volgens het kabinet weegt het stopzetten van de verspreiding van het COVID-19-virus sterker dan de zorgen over de inbreuk op de privacy van inwoners.
Mensenrechtenorganisatie The Association for Civil Rights in Israël noemt de beslissing "een gevaarlijk precedent" en vindt dat de regering zich op glad ijs bevindt.
Alles bij de bron; NU
Gilles de Kerchove, EU-coördinator voor terrorismebestrijding (EU CTC), wil dat techbedrijven het mogelijk maken om autoriteiten toegang tot versleutelde data te geven. Dat liet hij weten tijdens een bijeenkomst van de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken eind januari in Zagreb.
"De EU-coördinator voor terrorismebestrijding vroeg om aandacht voor de omgang met nieuwe technologie en voor het analyseren en gebruiken van data, met aandacht voor privacy, gegevensbescherming en encryptie. De EU CTC was van mening dat bij de ontwikkeling van encryptie aandacht zou moeten zijn voor de mogelijkheid tot rechtmatige toegang tot data voor de rechtshandhaving", zo stelt minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid in een verslag van de bijeenkomst (pdf).
De Kerchove stelde eerder ook al dat opsporingsdiensten toegang moeten krijgen tot versleutelde data. Hij reageerde destijds op een toespraak van de Amerikaanse minister van Justitie Barr die techbedrijven vorig jaar opriep om toegang tot versleutelde data te faciliteren. "Ik ben verheugd over de recente toespraak van minister van Justitie Barr waarin hij internetbedrijven oproept tot het vinden van oplossingen die dergelijke rechtmatige toegang mogelijk maken. Zoals de minister zegt moeten we vermijden dat de wetshandhaving achterop hinkt door de steeds sterkere digitalisering terwijl criminele en terroristische organisatie deze omarmen", aldus De Kerchove.
Alles bij de bron; Security