De Europese Centrale Bank beproeft straks een digitale vorm van het aloude bankbiljet. Het gaat meer om de stabiliteit van het financiële systeem dan om het bieden van betaalgemak.

De digitale euro zou de elektronische variant worden van het papieren bankbiljet: de centrale bank geeft ze allebei uit. En de bank garandeert van allebei de waarde. De munt zou toegankelijk moeten worden voor „alle burgers en bedrijven”. 

Het klinkt nogal overbodig: wéér een betaaloptie. Toch zien steeds meer centrale banken ‘digitaal centralebankgeld’ (central bank digital currency) als de toekomst. Medio volgend jaar wil de ECB er een besluit over nemen.

Wat is digitaal centralebankgeld precies?

Dit is, net als bankbiljetten en munten, publiek geld. De waarde ervan blijft in stand, want de sterke arm van de centrale bank zit erachter. Het is heel iets anders dan het girale geld dat je op je bankrekening hebt staan. Dit is particulier geld, in feite een claim van jou op je bank, die ook failliet kan gaan. Die claim is gebaseerd op vertrouwen. Ook je overboeking naar een winkelier en je Tikkie aan een vriend(in) vallen of staan bij vertrouwen in particuliere banken en betaalinstellingen.

In principe kun je je particuliere geld te allen tijde omwisselen in publiek geld: je neemt dan bankbiljetten op. Wanneer het vertrouwen in commerciële banken verdampt – zoals tijdens een financiële crisis, of bij natuurrampen – zie je die omwisseling vaker. Denk aan rijen voor de geldautomaat, bijvoorbeeld in Griekenland in 2015. Als de digitale euro er komt, kun je je particuliere geld óók omwisselen in digitaal publiek geld. En er vervolgens mee betalen.

Waarom zou digitaal centralebankgeld nodig zijn?

Bovenaan de lijst met zorgen van centrale bankiers is het afnemende gebruik van contant geld, het publieke geld van de centrale banken zelf. Centrale banken beschouwen de inwisselbaarheid van particulier in publiek geld als een van de bakens van het vertrouwen in het geldsysteem. Dit baken dreigt nu uit zicht te verdwijnen. Digitaal centralebankgeld kan náást contant geld – geen enkele centrale bank wil dit vooralsnog afschaffen – een publiek alternatief voor particulier giraal geld bieden, klinkt het steeds vaker...

...Internationaal maken centrale banken zich zorgen over nog een ontwikkeling: plannen van techbedrijven om eigen digitale munten uit te geven waarmee consumenten kunnen betalen. Het bekendste voorbeeld is de libra van Facebook. De libra zou in eerste instantie zijn gedekt door ‘echte’ valuta als de euro, maar mogelijk wordt het daarna een op zichzelf staande munteenheid. Denk aan bankbiljetten en munten, die ooit aan het goud waren gebonden, maar nu niet meer. „Als de libra een wereldmunt wordt, krijg je opeens een privaat monetair systeem, met alle risico’s van dien”, zegt Arnoud Boot, econoom en hoogleraar aan de UvA.

Gaat digitaal centralebankgeld contant geld vervangen?

Dat is niet wat centrale banken van plan zijn. ECB noch DNB noch enige andere centrale bank ziet digitaal centralebankgeld – althans naar eigen zeggen – als vervánger van cash. Het moet een aanvullend publiek alternatief vormen. Met name in Duitsland bestaat de angst dat contant geld zal verdwijnen. Cash kan je in tijden van negatieve rente immers nog zonder kosten thuis bewaren. Op digitaal centralebankgeld zou negatieve rente rechtstreeks met de burger kunnen worden verrekend. Maar hier zijn geen aanwijzingen voor.

Alles bij de bron; NRC