Uit de management samenvatting;
Contant geld is een betaalmiddel met een aantal unieke eigenschappen: anoniem, toegankelijk & inclusief, tastbaar & meetbaar, publiek, en verleent zelfstandige beschikkingsmacht. Het vervult verschillende rollen: die van betaalmiddel, oppotmiddel en rekeneenheid. Het gebruik van contant geld als betaalmiddel is in de afgelopen tien jaar sterk teruggelopen. Eind 2020 werd nog circa 20% van de betalingen aan de toonbank met contant geld verricht, ten opzichte van circa 65% in 2010. Dit houdt een gemiddelde daling van circa 11% per jaar in. Deze trend werd in 2020-2021 versterkt door COVID-19 en de daaraan verbonden maatregelen, waardoor het gebruik van 32% naar 20% is gedaald (wellicht zal dit na de lock-downs en volle openstelling weer gedeeltelijk terugveren).
Daarnaast vonden de afgelopen jaren meerdere ontwikkelingen plaats die de chartale infrastructuur onder druk zetten: in veiligheid, beschikbaarheid, en betaalbaarheid. Er is sprake van zowel fysieke veiligheidsrisico’s, als de fraudegevoeligheid van contant geld. De aanhoudende reeks van plofkraken leidde ertoe dat delen van de uitgifte- en afstortinfrastructuur (tijdelijk) zijn gesloten. Mede door de anonimiteit van contant geld gelden er strenge eisen voor de transactie-monitoring om fraude, witwassen, vals geld en terrorismefinanciering te voorkomen.
Daarnaast ontmoedigen toonbankinstellingen steeds vaker het gebruik van contant geld (in circa 35% van de winkels in 2020) en hebben Nederlandse banken en IAD’s (Independent ATM Deployers) het aantal geldopnameautomaten in de laatste tien jaar sterk afgebouwd: van circa 8.500 in 2010 tot circa 5.000 in 2020.
Hoewel de totale systeemkosten van de chartale keten de afgelopen jaren zijn gedaald van circa 1.5 miljard euro in 2012 tot circa 1.2 miljard euro in 2019, zijn door de volumedaling de kosten per contante toonbanktransactie in de afgelopen jaren gestegen van €0,40 per transactie in 2012 tot circa €0,50 per transactie in 2019. Hoewel de totale absolute kosten rondom het gebruik van contant geld zijn afgenomen, is contant geld als betaalmiddel vandaag de dag relatief veel duurder voor de maatschappij dan pinbetalingen, in het bijzonder voor banken en voor toonbankinstellingen (de voornaamste directe financiers van het stelsel – indirect betalen hun klanten). Een verdere overgang van contante betalingen naar pinbetalingen zal de totale kosten van het betalingsverkeer verlagen, maar het relatieve kostenverschil tussen pin en contant vergroten. Hierdoor komt de chartale infrastructuur nog meer onder druk te staan.
Naar verwachting zal het gebruik van contant geld verder blijven dalen, waarbij een continuering van de huidige snelheid in afname (met een eventuele afvlakking naar het einde toe) het meest waarschijnlijk is, naar analogie van markten waar de daling verder is gegaan en in vergelijking met de afname van uitgefaseerde andere betaalmiddelen, zoals betaalcheques. De vraag is in hoeverre een daling van het cashgebruik een probleem voor de maatschappij vormt. Om dit te bestuderen, onderscheiden we drie dimensies: ten eerste contant geld als back-up voor elektronische toonbankbetalingen, ten tweede contant geld voor cashafhankelijke groepen, en tenslotte contant geld als regulier betaalmiddel.
Alles bij de bron; RijksOverheid
De overheid moet optreden tegen banken die hun klanten laten betalen voor het contant opnemen van hun eigen geld, zo vindt de Consumentenbond. Volgens de Consumentenbond is er sprake van "cash-boetes"....
...De banken stellen dat ze met hun beleid witwaspraktijken tegen willen gaan. Molenaar is het daar niet mee eens. "Criminelen worden door deze maatregelen niet tegengehouden. Goedwillende consumenten wel. Met zo'n uitspraak scheer je consumenten bovendien over één kam met boeven."...
...De Consumentenbond wil dat minister Hoekstra De Nederlandsche Bank meer bevoegdheden geeft om in te grijpen bij de banken. Daarnaast onderzoekt de Consumentenbond juridische mogelijkheden om de wet aan te laten passen.
Alles bij de bron; Security
Steeds meer banken vragen geld voor de opname van contant geld. Volgens de Consumentenbond is cashgeld een wettig betaalmiddel en zou het gebruik ervan door banken volledig gefaciliteerd moeten worden. De consumentenorganisatie wil ook dat de politiek ingrijpt omdat het niet aan banken is om het gebruik van cashgeld actief te ontmoedigen.
Rabobank maakte onlangs bekend dat pinnen bij automaten die niet van de bank of Geldmaat zijn, geld gaat kosten. Eerder zette ABNAmro al een maximum op het aantal gratis pintransacties. Ook ING heeft goedkope betaalrekeningen waarbij per opname van contant geld moet worden betaald.
De Consumentenbond vindt niet dat het aan banken is om het tempo te bepalen waarop het gebruik van cashgeld wordt afgebouwd. Naast het gegeven dat contant geld een wettig betaalmiddel is, helpt het pinnen van geld ook huishoudens om hun uitgaven beter te beheren en zijn sommige consumenten gesteld op hun privacy die bij betalingen met cash beter is gewaarborgd.
Alles bij de bron; AD
Het Nibud maakt zich zorgen om banken die klanten geld gaan vragen voor veelvuldig gebruik van contant geld. Als voorbeeld verwijst het budgetinstituut naar ABN Amro, waar klanten vanaf 1 juli moeten gaan betalen als ze jaarlijks veel contant geld opnemen. „Het hebben en gebruiken van eigen geld moet gratis blijven”, zo staat dinsdag in een oproep op de website van het Nibud.
Klanten van ABN Amro die meer dan 12.000 euro per jaar contant opnemen, betalen vanaf 1 juli bovenop dat bedrag vijf euro per transactie plus 0,5 procent over het opgenomen bedrag. Bij ING mag een student twaalf keer per kalenderjaar een kosteloze geldopname doen, daarna kost het 0,80 cent per keer.
Het Nibud ziet dat als een ongewenste ontwikkeling. „Geld lenen kost geld, maar geld sparen en contant geld opnemen inmiddels ook”, zo vat het instituut het probleem samen. Het gebruik van contant geld mag volgens het Nibud niet leiden tot een „gebruikersboete”.
„Zolang er nog veel klanten zijn die contant geld gebruiken, moet je de klant daar niet voor laten betalen”, vindt Arjan Vliegenthart, directeur van Nibud. Hij wijst erop dat contact geld nog steeds een wettig betaalmiddel is en dat banken daarnaast een „maatschappelijke functie” hebben.
Alles bij de bron; NRC
De bereikbaarheid en acceptatie van contant geld is vorig jaar, mede door een daling van het aantal contante betalingen, verder onder druk komen te staan, zo stelt demissionair minister Hoekstra van Financiën in een brief aan de Tweede Kamer.
Hoewel de vraag naar contant geld in Nederland in algemene zin afneemt, vervult contant geld volgens Hoekstra nog steeds een belangrijke rol in de samenleving. "Sommige groepen mensen zijn bovendien afhankelijk van contant geld als betaalmiddel. Ik hecht er grote waarde aan dat iedereen mee kan doen in het betalingsverkeer. Voor een goede toegang tot het chartale betalingsverkeer zijn voldoende voorzieningen nodig, zoals voldoende geldautomaten, afstortautomaten en een hoge acceptatie van contant geld bij winkeliers", merkt de minister op.
Hoekstra voegt toe dat uit onderzoek blijkt dat 96 procent van alle fysieke winkels contant geld accepteert, wat hoger is dan de acceptatie van pinbetalingen (92 procent).
Door de daling van het aantal contante betalingen en het teruglopend aantal geld- en afstortautomaten vanwege genomen efficiencymaatregelen en (dreiging van) plofkraken is de chartale infrastructuur verder onder druk komen te staan, stelt de minister.
Die kondigde vorig jaar al aan dat er een onderzoek zou plaatsvinden naar een efficiënte en veilige chartale infrastructuur op middellange termijn bij een structureel lager gebruik van contant geld. Dat onderzoek zou volgende maand moeten verschijnen.
Alles bij de bron; Security
Na geruchten eerder dit jaar is Twitter nu begonnen met een openbare test van zijn fooisysteem. Fooien zijn beschikbaar voor Engelstalige gebruikers op Android en iOS.
De functie werkt met een nieuwe betaalknop op het profiel van gebruikers, naast de knop voor een privébericht. Een druk op die knop laat gebruikers geld naar dat account sturen via diensten als Bandcamp, Cash App, Patreon, PayPal, en Venmo.
De functie is beperkt tot journalisten, experts, non-profits en andere makers. Die kunnen zelf kiezen of zij de de knop op hun account willen plaatsen, en via welke betaalsystemen zij een fooi zouden willen krijgen. De volledige fooi gaat naar de ontvanger, Twitter houdt geen commissie in.
Er zijn direct problemen met de betaalfunctie. Als gebruikers iemand via PayPal een fooi sturen, krijgt de ontvanger het volledige adres van de fooiengever te zien.
Twitter-producthoofd Kayvon Beykpour licht toe dat het tonen van het adres van de betaler een PayPal-functie is, die Twitter niet kan aanpassen. "We zullen een waarschuwing toevoegen voor gebruikers die via PayPal een fooi willen geven, zodat ze hiervan op de hoogte zijn", aldus het Twitter-producthoofd.
Een ander potentieel probleem met fooien via PayPal is de terugvorderingsoptie, gebruikers kunnen een fooi die zij gegeven hebben naderhand betwisten. De kosten voor het terugvorderen voor het geld worden dan verhaald op de ontvanger: 20 dollar. Met gestolen accounts kan dat op grote schaal oplopen tot grote bedragen, een manier om iemand enorm te benadelen.
Alles bij de bron; RTL
Voor centrale banken wereldwijd is het een hot topic: ‘digitaal centralebankgeld’. Dat is een digitale vorm van contant geld. China experimenteert met een digitale yuan, Zweden test de ‘e-krona’ en de Europese Centrale Bank overweegt invoering van een digitale euro.
Allereerst: wat is digitaal centralebankgeld? Dit is, net als een bankbiljet, publiek geld – anders dan het geld dat je op een rekening van je particuliere bank hebt gestald. Om in het rap digitaliserende geldsysteem een publieke rol te behouden, is een vorm van digitaal cash nodig, zo klinkt het nu bij de centrale banken.
De ECB zegt met grote nadruk dat een digitale munteenheid het fysieke contant geld níet moet vervangen, maar daar juist een aanvulling op kan zijn. Burgers en ondernemers zouden met de digitale euro kunnen betalen via een tegoed op een mobiele app of op een pasje.
Uit het eerste publieksonderzoek van de ECB blijkt met meer dan 8.200 vrijwillige respondenten blijkt dat het niet eenvoudig zal zijn om een digitale euro te ontwerpen die burgers vertrouwen inboezemt, die betalingen vergemakkelijkt én die het financieel systeem verstevigt. De belangrijkste boodschap: „Privacy wordt beschouwd als het belangrijkste aspect van een digitale euro, door zowel burgers als professionals”, aldus het ECB-rapport. Van de respondenten noemt 43 procent privacy als prioriteit, gevolgd door veiligheid (18 procent) en gebruiksgemak (11 procent).
Privacy is een heikel thema bij digitaal centralebankgeld, dat onlangs ook werd genoemd in een rapport over het thema van de Tweede Kamer en vorig jaar in een studie van De Nederlandsche Bank. De oude vertrouwde bankbiljetten garanderen anonimiteit, digitale betalingen doen dat doorgaans niet. Maar de ECB en andere centrale banken zijn ook gebonden aan wetgeving tegen witwassen en tegen terrorismefinanciering. En van banken en andere financiële instellingen wordt geëist dat ze hun klanten kennen. Dat staat allemaal op gespannen voet met anonimiteit, zo concludeerden de Kamerleden Mahir Alkaya (SP) en Aukje de Vries (VVD) in hun rapport: „Een volstrekt anonieme versie van digitaal centralebankgeld lijkt zowel ongewenst als onmogelijk.”
Bij grotere transacties in digitale euro’s moeten gegevens beschikbaar zijn voor financiële instellingen, zei ECB-directielid Fabio Panetta woensdag in het Europees Parlement naar aanleiding van de publieksenquête. Kleinere betalingen zouden wel anoniem kunnen plaatsvinden, zo suggereerde Panetta. De ECB en andere centrale banken overwegen een offline variant van het digitale centrale bankgeld, waarmee kleine bedragen kunnen worden betaald, bijvoorbeeld via bluetooth.
Gesteld voor de keuze tussen een offline digitale euro die de privacy beschermt en een online variant die meer mogelijkheden biedt, kiezen burgers over het algemeen voor een offline variant, professionals juist voor een combinatie van de twee, zo merkte de ECB.
Er kleven ook risico’s aan digitaal centralebankgeld. Naast het bezwaar van de privacy is er het risico van de digitale bank run. Tijdens een financiële crisis zouden mensen massaal hun geld bij de bank kunnen omwisselen tegen ECB-geld. Anders dan bij een klassieke bank run hoef je niet in de rij te staan bij de pinautomaat. Dit risico kan volgens de ECB worden ondervangen door een limiet te stellen aan de hoeveelheid digitaal centralebankgeld die elke persoon kan aanhouden – bijvoorbeeld, enkele duizenden euro’s – of door hogere rente te eisen boven bepaalde bedragen. Ongeveer de helft van de respondenten in de ECB-enquête kan zich daar wel in vinden.
De ECB wil medio dit jaar besluiten of de digitale euro er daadwerkelijk komt, waarna het nog jaren zou duren voordat de munt er is.
Alles bij de bron; NRC
Het is belangrijk dat winkels contant geld blijven accepteren, zo stelde minister Hoekstra van Financiën tijdens het vragenuur in de Tweede Kamer. Hoekstra reageerde op vragen van SP-Kamerlid Alkaya over het verdwijnen van bankfilialen en geldautomaten. Ouderenorganisaties ontvangen allerlei klachten hierover.
"In 96 procent van de winkels kun je met cash betalen. Dat is een hoger percentage dan waar je met pin kunt betalen, ik heb vaker gezegd, en herhaal dat graag: ikzelf vind het ontzettend belangrijk dat cash een geaccepteerd betaalmiddel blijft in de samenleving", aldus Hoekstra.
De minister merkt op dat de acceptatie van contant geld wat vraagt van overheidsdiensten. "We doen dat vanwege de stabiliteit van het systeem, maar ook omdat er mensen zijn die de behoefte hebben om dat te blijven doen vanwege het gevoel van privacy dat groter is bij cash dan bij pinbetalingen."
Alles bij de bron; Security
In juni 2020 ben ik tijdens een notaoverleg met uw Kamer in gesprek gegaan over de toekomst van ons geldstelsel, onder meer naar aanleiding van de initiatiefnota “100% veilig sparen en betalen” van het lid Alkaya. Wij hebben toen een interessante en relevante discussie gevoerd, waarbij ik heb toegezegd om na de zomer op een aantal zaken rondom digitaal centralebankgeld terug te komen in een brief.
Mede naar aanleiding van de motie informeer ik uw Kamer voortaan halfjaarlijks over dit onderwerp. Daarbij zal ik vanaf nu de term ‘digitale euro’ gebruiken, als verkorte vorm voor digitaal centralebankgeld voor algemeen gebruik.
In deze brief ga ik eerst, zoals toegezegd aan uw Kamer, in op de doelstellingen, voordelen en risico’s van de digitale euro waarop de positieve grondhouding van dit kabinet ten aanzien van de ontwikkeling van de digitale euro gestoeld is.
Hierna breng ik het recent verschenen rapport van de Europese Centrale Bank (ECB) onder de aandacht.2 Vervolgens ga ik, zoals toegezegd aan uw Kamer, in op het proces van de ontwikkeling van de digitale euro. Hierbij besteed ik ook specifiek aandacht aan de ontwerpkeuzes rondom concurrentie en toezicht en de vormgeving van experimenten door De Nederlandsche Bank (DNB).
Ten slotte schets ik de vervolgstappen in het proces, waarbij de nadruk de komende tijd vooral ligt op het voeren van de discussie over de digitale euro in de EU en specifiek het eurogebied.
Alles bij de bron; RijksOverheid
De Europese Centrale Bank beproeft straks een digitale vorm van het aloude bankbiljet. Het gaat meer om de stabiliteit van het financiële systeem dan om het bieden van betaalgemak.
De digitale euro zou de elektronische variant worden van het papieren bankbiljet: de centrale bank geeft ze allebei uit. En de bank garandeert van allebei de waarde. De munt zou toegankelijk moeten worden voor „alle burgers en bedrijven”.
Het klinkt nogal overbodig: wéér een betaaloptie. Toch zien steeds meer centrale banken ‘digitaal centralebankgeld’ (central bank digital currency) als de toekomst. Medio volgend jaar wil de ECB er een besluit over nemen.
1 Wat is digitaal centralebankgeld precies?
Dit is, net als bankbiljetten en munten, publiek geld. De waarde ervan blijft in stand, want de sterke arm van de centrale bank zit erachter. Het is heel iets anders dan het girale geld dat je op je bankrekening hebt staan. Dit is particulier geld, in feite een claim van jou op je bank, die ook failliet kan gaan. Die claim is gebaseerd op vertrouwen. Ook je overboeking naar een winkelier en je Tikkie aan een vriend(in) vallen of staan bij vertrouwen in particuliere banken en betaalinstellingen.
In principe kun je je particuliere geld te allen tijde omwisselen in publiek geld: je neemt dan bankbiljetten op. Wanneer het vertrouwen in commerciële banken verdampt – zoals tijdens een financiële crisis, of bij natuurrampen – zie je die omwisseling vaker. Denk aan rijen voor de geldautomaat, bijvoorbeeld in Griekenland in 2015. Als de digitale euro er komt, kun je je particuliere geld óók omwisselen in digitaal publiek geld. En er vervolgens mee betalen.
2 Waarom zou digitaal centralebankgeld nodig zijn?
Bovenaan de lijst met zorgen van centrale bankiers is het afnemende gebruik van contant geld, het publieke geld van de centrale banken zelf. Centrale banken beschouwen de inwisselbaarheid van particulier in publiek geld als een van de bakens van het vertrouwen in het geldsysteem. Dit baken dreigt nu uit zicht te verdwijnen. Digitaal centralebankgeld kan náást contant geld – geen enkele centrale bank wil dit vooralsnog afschaffen – een publiek alternatief voor particulier giraal geld bieden, klinkt het steeds vaker...
...Internationaal maken centrale banken zich zorgen over nog een ontwikkeling: plannen van techbedrijven om eigen digitale munten uit te geven waarmee consumenten kunnen betalen. Het bekendste voorbeeld is de libra van Facebook. De libra zou in eerste instantie zijn gedekt door ‘echte’ valuta als de euro, maar mogelijk wordt het daarna een op zichzelf staande munteenheid. Denk aan bankbiljetten en munten, die ooit aan het goud waren gebonden, maar nu niet meer. „Als de libra een wereldmunt wordt, krijg je opeens een privaat monetair systeem, met alle risico’s van dien”, zegt Arnoud Boot, econoom en hoogleraar aan de UvA.
6 Gaat digitaal centralebankgeld contant geld vervangen?
Dat is niet wat centrale banken van plan zijn. ECB noch DNB noch enige andere centrale bank ziet digitaal centralebankgeld – althans naar eigen zeggen – als vervánger van cash. Het moet een aanvullend publiek alternatief vormen. Met name in Duitsland bestaat de angst dat contant geld zal verdwijnen. Cash kan je in tijden van negatieve rente immers nog zonder kosten thuis bewaren. Op digitaal centralebankgeld zou negatieve rente rechtstreeks met de burger kunnen worden verrekend. Maar hier zijn geen aanwijzingen voor.
Alles bij de bron; NRC