Als u uw bankpasje of mobiele telefoon tegen een betaalautomaat houdt, betaalt u eigenlijk niet met echt geld. De hypotheek bij de dan? Ook niet. Het is digitaal geschuif met de bankbalans. Giraal geld. 100 euro aan de ene kant eraf? Dan ook aan de andere kant. Tikkie dan? Nee hoor, ook geen geld van de geldpers.
Maakt het wat uit hoe we het noemen? Ja, meer dan u denkt. Want uw tegoed boven de 100.000 euro (tot dat bedrag is het gewaarborgd) bij ABN Amro, ING of Rabobank is niets waard op het moment dat de bank omvalt. Het is een soort tegoedbon bij de V&D. Dat omvallen is geen theoretisch gevaar; denk aan de grote crisis van 2008 toen Nederlandse banken met steun van de overheid moesten worden gered.
Begin dit jaar constateerde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het lijvige rapport Geld en Schuld dat het Nederlandse geldstelsel twee fundamentele problemen heeft. De eerste is de gigantische schuldenlast van Nederlanders. Overigens gaan onze schulden gepaard met bezittingen zoals vastgoed.
Een ander probleem is wat de WRR de onbalans tussen publieke en private belangen noemt. Concreet: de paar overgebleven commerciële banken hebben de afgelopen vijftig jaar een steeds grotere publieke rol gekregen. Dat komt allereerst door de verschuiving van bankbiljetten en munten naar giraal geld. De totale geldhoeveelheid in Nederland bestaat nog maar voor 17 procent uit contanten.
De Nederlander is intussen aangewezen op een commerciële instelling voor een hypotheek of spaarrekening. Vroeger waren er nog publieke opties: de Postbank maar die is in de jaren negentig geprivatiseerd en opgegaan in ING. Wat volgens de WRR is overgebleven: een landschap met drie grote, sterk op elkaar lijkende commerciële banken. En deze banken zijn ongemerkt beslissend geworden voor cruciale publieke belangen zoals de betaalinfrastructuur, kredietverlening en financiële stabiliteit. Onwenselijk, concludeerde de WRR.
Alles bij de bron; Volkskrant [long-read]
