Hoe kan een overheidsafdeling jarenlang burgers in de gaten houden zonder dat iemand ingrijpt? NRC onthulde dit weekend dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) gevoelige gegevens van burgers verzamelt, verspreidt en voor onbepaalde tijd opslaat. Daarbij volgen analisten met nepaccounts op sociale media honderden activisten, predikers, politici. Volgens deskundigen gaat de coördinator te ver. Ook intern waarschuwden juristen.
Maar wie had moeten ingrijpen? Het kostte afgelopen weken nogal wat mailtjes en telefoontjes om daarachter te komen. Niet de minister. De NCTV is gewoon een afdeling op het ministerie en niet, zoals veel mensen denken, een geheime dienst. De minister van Justitie en Veiligheid is direct verantwoordelijk voor alles wat de coördinator doet. Maar opeenvolgende ministers blijken geen idee te hebben van hoe de coördinator precies aan informatie over de nationale veiligheid komt.
De Inspectie Justitie en Veiligheid onderzoekt als toezichthouder „de kwaliteit van de taakuitvoering door organisaties werkzaam op het terrein van justitie en veiligheid”. Maar de inspectie verwijst door naar de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). „Die gaat over het verwerken van persoonsgegevens.”
Ook de antwoorden van de Autoriteit Persoonsgegevens zijn niet hoopgevend. De toezichthouder heeft nog nooit onderzocht hoe de NCTV aan informatie komt. Op vragen over wat de coördinator mag als het gaat om de verzameling en opslag van persoonsgegevens, verwijst de Autoriteit consequent naar de wet die voorschrijft wat inlichtingendiensten mogen, de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). Alleen: de coördinator valt daar niet onder. De NCTV valt gewoon onder de wet Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) – dat betekent dat een NCTV-medewerker niet veel meer mag dan een willekeurige gemeenteambtenaar.
Daar komt bij dat Autoriteit Persoonsgegevens geen toegang heeft tot staatsgeheime informatie. De database waarin de coördinator analyses en berichten bewaart – met daarin gegevens over iemands woonplaats, activiteiten, gedachtengoed, aantal kinderen en religie – bevat ook geheime informatie.
Alles bij de bron; NRC [Thnx-2-Niek]