Hoeveel inlichtingendiensten heeft Nederland eigenlijk nodig – en moet de vrij nieuwe antiterrorismecoördinator NCTV, nu feitelijk een binnendienst van Justitie, méér bevoegdheden krijgen? Onder meer om (ook) individuele personen te kunnen volgen, wat nu alleen politie, Openbaar Ministerie en AIVD/MIVD mogen, binnen nauw omschreven wettelijke kaders?
Die vragen dringen zich op na een portret van de persoon achter ‘dossier 606’, de radicale activist uit Amsterdam. Op basis (alleen) daarvan kunnen die vragen voorlopig met ‘nee’ worden beantwoord. De meerwaarde van de NCTV is hier niet duidelijk – sterker, de aandacht van de dienst lijkt juist stigmatiserend te werken en maatregelen uit te lokken waarvoor geen duidelijke aanleidingen bestaan.
....Daarbij spelen de monitoringspecialisten van de NCTV de rol van aangever – hij wordt onder meer onder dekmantel door de NCTV op sociale media gevolgd. Die praktijk is beëindigd. Maar die kan na aanname van een haastig door minister Grapperhaus (CDA, Minister van Veiligheid en Justitie) ingediend wetsvoorstel weer worden hervat.
De minister vertelde de Kamer ter geruststelling dat de NCTV geen taak heeft „om gericht onderzoek te doen naar personen”. Maar uitsluitend „fenomeenmatig” werkt. Andere overheden „inzicht bieden in het maatschappelijk debat” is het idee. Daartoe wil de NCTV de bevoegdheid om „uitlatingen van ideologische of politieke aard op internetfora en (sociale) media te monitoren en te duiden”.
Maar uit de casus dossier 606 blijkt dat het neerkomt op doorsnee inlichtingen- en surveillancewerk, gericht op een radicale, mogelijk gevaarlijke persoon. Helemaal niet op een fenomeen of een debat, waar ambtenaren die geen krant lezen of andere media volgen apart over zouden moeten worden ingelicht...
...Tegelijk moet een minister die de Kamer schrijft dat de NCTV geen taak heeft bij het volgen van personen zich nu op z’n kop krabben. Met dit dossier op tafel lijkt dat op het verdoezelen van de waarheid, terwijl van een verantwoordelijk minister juist strengheid wordt gevraagd. Opheldering is dus geboden. De NCTV ging hier feitelijk voorbij aan zijn maatstaf.
Alles bij de bron; NRC
De Kiesraad is positief over het conceptwetsvoorstel dat het gebruik van telsoftware bij de verkiezingen verplicht stelt en de organisatie verantwoordelijk maakt voor het beheer en de beveiliging van de software waarmee de verkiezingsuitslagen worden berekend en vastgesteld. Dat laat de Kiesraad weten in een advies aan demissionair minister Ollongren van Binnenlandse Zaken.
In het conceptwetsvoorstel "programmatuur verkiezingsuitslagen" wordt het gebruik van uitslagprogrammatuur bij de verkiezingen voor het gemeentelijk stembureau, het nationaal briefstembureau en het centraal stembureau verplicht gesteld. Volgens de Kiesraad heeft het gebruik van digitale bestanden als aanvulling op het papieren proces bij het vaststellen van de verkiezingsuitslagen een meerwaarde.
"Op basis van de digitale bestanden is het mogelijk om verdergaande controles op de tellingen uit te voeren. Ook vergroot de ontsluiting van deze bestanden de transparantie van het proces." Wel ziet de Kiesraad graag expliciet vermeld in de Kieswet dat de verkiezingsuitslag niet alleen op basis van de door de telsoftware gegenereerde uitkomsten kan worden vastgesteld, maar dat er altijd een handmatige controle op plaatsvindt.
Alles bij de bron; Security
De NCTV brengt „geen personen in beeld”, zei justitieminister Grapperhaus in de Kamer. Een linkse activist ontdekte dat hij wél online werd gevolgd en in een terrorismeaanpak belandde...
...Op 28 november 2019 zit hem bijvoorbeeld een rechtszaak dwars. „Onderweg naar gerechtshof Leeuwarden. Bizarre zaak”, twittert hij. ....Alles direct geseponeerd. Video’s van politie worden ‘per abuis’ gewist.” Met zes rode, boze emoji’s sluit hij af.
op de zevende etage van het ministerie van Justitie en Veiligheid in Den Haag houden monitoringsspecialisten van anti-terrorismecoördinator NCTV zijn tweets in de gaten via een door hen gecreëerd nepaccount dat ‘Harry van Duinen’ heet. De tweet wordt een screenshot en wordt opgeslagen in het interne systeem. De NCTV stuurt hem ook door naar de politie. Zonder hij het weet,
Zelfs een retweet van leggen de monitoringsspecialisten vast, van een tweet van een journalist die agenten met ‘lange latten’ ziet rondlopen bij de Stopera in afwachting van een demonstratie. Van der Linde voegt toe: ‘Met lange lat…WTF’. Weer die rood-boze gezichten. Ook deze tweet belandt in de systemen van de NCTV en bij de politie.
Het volggedrag van de NCTV staat ter discussie. In april onthulde NRC dat de coördinator al jaren via nepaccounts burgers online in de gaten houdt: coronademonstranten, rechtse activisten, milieuactivisten, streng-islamitische predikers. En linkse activisten. Na vragen van NRC werden de nepaccounts van ‘Harry van Duinen’ op Facebook, Instagram en Twitter verwijderd....
...De NCTV heeft voor deze activiteiten niet meer bevoegdheden dan welke overheidsinstantie dan ook.
In een vijf uur durend Kamerdebat in juni was demissionair minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) stellig. De NCTV „volgt geen personen”, zei hij, en „doet daar ook geen onderzoek naar”. De NCTV verwerft geen gegevens over personen, „dat doen we niet”. In open bronnen volgen de ambtenaren volgens hem het maatschappelijk debat, maar daarbij worden „echt […] geen personen in beeld gebracht, als doel”.
Toch wil de minister de NCTV nu snel meer ruimte geven om persoonsgegevens te verwerken. In zijn wetsvoorstel staat dat de coördinator online uitingen van burgers wil bekijken om „trends en fenomenen” over veiligheidsthema’s te beschrijven.
SPOED NIEUWE WET
Demissionair minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) wil de NCTV snel meer ruimte geven om burgers online te volgen en ook om persoonsgegevens te verwerken.
Daarvoor diende hij onlangs met spoed een wetsvoorstel in.
Amnesty International en Bits of Freedom spreken van een „controversieel” wetsvoorstel
waarmee „gehaast en onzorgvuldig” wordt omgegaan.
„Met deze wet installeren we een nieuwe geheime dienst die specifiek het maatschappelijk middenveld in de gaten houdt.”
De ervaring van de activist is een andere. Hij vroeg zijn dossiers op bij de NCTV, de politie en de gemeente Amsterdam en deelde die met NRC. Er blijkt uit dat de coördinator zijn online uitlatingen niet alleen gebruikte voor een algemene schets van het ‘maatschappelijk discours’. De NCTV verspreidde informatie over hem onder politiediensten, veiligheidsinstanties en gemeenten, waarna hij in een terrorismeaanpak belandde....
...De vertrouwelijke rapportages stuurt de NCTV officieel slechts ‘ter kennisgeving’ aan andere overheidspartijen, om hen te voorzien van achtergrondinformatie. Maar als zo’n bericht gaat over iemand in je gemeente moet je er iets mee, zegt een Amsterdamse veiligheidsambtenaar. „Als je gewaarschuwd bent, kun je geen risico’s nemen. Je gaat dingen doen om je in te dekken. Om te kunnen zeggen: ik heb iets met de informatie gedaan.”
Een gelegenheid daarvoor komt sneller dan verwacht: begin 2017 meldt Van der Linde zich bij de gemeente.... Op 21 juni 2017 besluit de gemeente hem in haar deradicaliseringsaanpak te plaatsen, net als op dat moment 58 anderen, veelal „gerelateerd aan het jihadisme”. In het plan van aanpak staat dat hij geholpen moet worden bij het „verwerken” van alle „doodsbedreigingen”, die „traumatisch” lijken te zijn geweest. „Doel daarna is werk vinden en leven opnieuw opbouwen”.
Wat het verband is met zijn vermeende radicalisering, wordt niet vermeld. Hij gaat het systeem in als ‘Dossier 606’.
De gemeente weet dat de politie op dat moment juist níet vindt dat hij aan de eisen voor de deradicaliseringsaanpak voldoet. Een gespecialiseerd politieteam duidt hem die zomer als „niet-CTER-waardig”: geen potentiële extremist. Maar zodra burgemeester Van der Laan de handtekening zet waarmee hij in de aanpak belandt, wordt hij in de politiesystemen toch als zodanig bestempeld. Deze CTER-code vestigt de aandacht op de activist en maakt het overheden makkelijker hem in de gaten te houden.
...Begin september hoort hij naar eigen zeggen voor het eerst dat hij in de deradicaliseringsaanpak zit. „Hij lijkt het er niet mee eens te zijn”, staat in het verslag van de gemeente.
Was het onduidelijk waarom hij in de aanpak belandde, net zo vaag blijft waarom hij er weer uit wordt gehaald. Op 7 maart 2019 ontvangt hij een ‘uitstroombrief’ van de nieuwe burgemeester Femke Halsema. De gemeente en betrokken instanties, waaronder de NCTV, hebben getoetst „of er nog sprake is van concrete signalen en risico’s die wijzen op radicalisering”. Hij voldoet daar niet meer aan. „Dat is goed nieuws”, schrijft Halsema.
De gemeente Amsterdam wil vragen van NRC over het persoonsdossier van hem niet beantwoorden „in verband met de privacy van betrokkenen”.
Ook de NCTV gaat niet in op individuele casuïstiek. „De NCTV volgt geen personen zoals de politie of inlichtingendiensten dat doen.” Op een vraag naar het aantal tweets van burgers dat de NCTV doorstuurt naar de politie, komt een algemeen antwoord: „Waar relevant” en altijd ten behoeve van „duiding en analyse van fenomenen”.
Er is voor zover bekend dan nog maar één instantie die hem buiten zijn medeweten om blijft volgen. Dat is de NCTV. Tot aan de opheffing in april van dit jaar is het NCTV-nepaccount op Twitter hem blijven volgen.
...De rechtbank zal in het voorjaar van 2021, bekrachtigen dat niet duidelijk is waarom hij een extremist zou zijn. De code bij zijn naam moet uit alle overheidssystemen worden verwijderd....
Alles bij de bron; NRC
De gemeente Purmerend gebruikt nepaccounts op social media om burgers online te monitoren, zo heeft de gemeente laten weten.
Via Facebook, Twitter en andere social media proberen de gemeenten om zicht op mogelijke ongeregeldheden te krijgen en fraude te bestrijden. Hierbij wordt soms ook de wet overtreden. Zo werkt bijna één op de zes van de ondervraagde gemeenten met nepaccounts. Alleen politie en inlichtingendiensten mogen deze methode onder strikte voorwaarden inzetten.
"Er is een aantal ambtenaren dat uit hoofde van hun functie de bevoegdheid heeft om gebruik te maken van een fictieve accountnaam, te gebruiken voor online monitoring. Zij nemen geen deel aan besloten Facebookgroepen. Social media bestaan al langer en wij monitoren deze ook al langer", aldus de B&W van de gemeente op de vraag van raadslid Monait of Purmerend ook gebruikmaakt van nepaccounts.
Volgens de gemeente is het volgen van social media met een nepaccount niet in strijd met de wet. Verder slaat Purmerend bij de online monitoring geen data/persoonsgegevens geautomatiseerd op. De gemeente voegt toe dat het op verschillende plekken aandacht aan de privacyregels besteedt en over een Functionaris Gegevensbescherming beschikt (pdf).
Alles bij de bron; Security
De Autoriteit Persoonsgegevens heeft videoapp TikTok een boete van 750.000 euro opgelegd. De app schond volgens de toezichthouder de privacy van jonge kinderen.
TikTok heeft kinderen volgens de toezichthouder niet op een begrijpelijke manier duidelijk gemaakt hoe hun persoonsgegevens worden verzameld, verwerkt en gebruikt, omdat de informatie van TikTok hierover bij installatie niet in het Nederlands, maar in het Engels wordt aangeboden. Dat gebeurde tussen 25 mei 2018 en 28 juli 2020.
De Engelse uitleg was volgens de AP in strijd met de Europese privacywet, waarin staat dat altijd duidelijk moet zijn wat er met je persoonsgegevens gebeurt. In de wet worden kinderen extra beschermd, omdat zij worden gezien als een extra kwetsbare groep die zich minder bewust is van de gevolgen van dit soort gegevensverwerking.
TikTok is het niet eens met de opgelegde boete. Het bedrijf zegt bezwaar aan te tekenen.
Alles bij de bron; NU
Het Agentschap Telecom laat installaties van zonnepanelen die het C2000-communicatienetwerk verstoren, onder omstandigheden uitzetten. Volgens staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken gaat het vooral om middelgrote installaties van zo'n vijftig tot vijfduizend zonnepanelen.
Staatssecretaris Keijzer noemt de verstoring van C2000 door zonnepaneelinstallaties een urgent probleem dat wordt aangepakt. Ze vindt dat het risico dat dit oplevert voor burgers en hulpverleners, geminimaliseerd moet worden. "Als de omstandigheden daartoe aanleiding geven, kan daarom besloten worden een bepaalde zonnepaneelinstallatie (tijdelijk) uit te laten zetten", schrijft de staatssecretaris.
De energieregelaars van zonnepaneelinstallaties die niet aan EMC-richtlijnen voldoen, kunnen C2000 flink verstoren, zo bleek onlangs uit onderzoek van het Agentschap Telecom. Dat is omdat ze hoog geplaatst worden en de hele dag stoorsignalen uitstralen.
Alles bij de bron; Tweakers
Het rond- en doorsturen van persoonsgegevens met als doel vrees aan te jagen, ernstige overlast te veroorzaken of iemand te hinderen in de uitoefening van diens beroep, raakt in toenemende mate hulpverleners, opiniemakers, wetenschappers, journalisten en politici. Het gaat niet alleen om bekende mensen, maar ook om burgers, politieagenten en medewerkers van gemeenten die in hun dagelijks werk veel direct contact hebben met publiek.
Doxing, waaronder het verspreiden van identificerende persoonsgegevens om iemand angst aan te jagen, heeft mede door de opkomst van internet en social media een vlucht genomen. Daarom komt minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) met een wetsvoorstel om deze vorm van intimidatie strafrechtelijk te kunnen aanpakken.
Er komt een maximale gevangenisstraf te staan van één jaar op het verschaffen, verspreiden of anderszins ter beschikking stellen van identificerende persoonsgegevens van een ander of een derde met het oogmerk om die ander vrees aan te (laten) jagen, ernstige overlast aan te (laten) doen of ernstig te (laten) hinderen in de uitoefening van zijn ambt of beroep.
Journalisten en klokkenluiders, die nieuwsfeiten en misstanden openbaar maken, zijn niet strafbaar als de bekendmaking van gegevens noodzakelijk is in het algemeen belang.
Alles bij de bron; Beveiliging
Een wetsvoorstel dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) toestaat om burgers online te volgen en gevoelige persoonsgegevens te verzamelen, analyseren en met binnen- en mogelijk ook buitenlandse partijen te delen gaat voor advies naar de Raad van State.
Het wetsvoorstel Wet verwerking persoonsgegevens coördinatie en analyse terrorismebestrijding en nationale veiligheid staat de NCTV toe om voor de bestrijding van terrorisme en de nationale veiligheid persoonsgegevens te verwerken. Ook moet het mogelijk worden om fenomenen en trends op deze terreinen te signaleren, analyseren en duiden en hier beleid op te voeren. "De benodigde verwerking van persoonsgegevens heeft echter gevolgen voor de privacy van personen die bijvoorbeeld uitlatingen doen die betrekking hebben op bepaalde fenomenen en trends", laat de uitleg over het wetsvoorstel weten.
Het wetsvoorstel volgt op berichtgeving van het NRC dat de NCTV, jarenlang in strijd met de wet, privacygevoelige informatie over burgers verzamelde en verspreidde. Ook stelde de krant dat medewerkers van de dienst door middel van nepaccounts op sociale media in het geheim honderden politieke campagneleiders, religieuze voormannen en linkse en rechtse activisten volgen. Met het wetsvoorstel moet de grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens bij de eerder twee genoemde taken worden vastgelegd.
Een coalitie van organisaties, waaronder Amnesty International, Bits of Freedom, Open State Foundation, Vrijschrift en Waag, verwijten het ministerie van Justitie en Veiligheid gehaast en onzorgvuldig om te gaan met het wetsvoorstel. Dat werd eind juni ter consultatie aangeboden, zodat burgers, bedrijven en organisaties suggesties kunnen doen voor verbetering van de wetgeving. Standaard is de minimumtermijn daarvoor vier weken. Voor deze consultatie werd een termijn van één week aangehouden.
Alles bij de bron; Security
Wie een inhoudelijke klacht wil indienen over de geheime dienst AIVD verstuurt zijn informatie via internet naar een commercieel callcenter. Flexwerkers, die deels thuiswerken, soms op eigen laptops, lezen de berichten en versturen die naar de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
De AIVD leidt een klager naar het webformulier van de Rijksoverheid. Het Franse callcenterbedrijf Webhelp verwerkt de berichten die zo binnenkomen.
Bij het webformulier staat het advies om geen privacygevoelige gegevens te delen. Maar de AIVD verzoekt klagers juist om details mee te sturen. “In een schriftelijke klacht omschrijft u zo concreet mogelijk: wat de reden is van uw klacht; wat precies is voorgevallen; wanneer de gedraging heeft plaatsgevonden; wie erbij betrokken was; tegen wie het handelen was gericht.” Verder moet de indiener zijn persoonsgegevens toevoegen.
Volgens de wet moeten inlichtingendiensten elektronische berichten voldoende betrouwbaar en vertrouwelijk versturen, afhankelijk van de aard en de inhoud van het bericht. Waarom dan deze omweg? Een thuiswerkende callcenter-medewerker zou een foto van het scherm kunnen maken. Ook weet een commerciële partij wie er contact zoekt met de geheime dienst. Vorig jaar ontving de AIVD volgens het eigen jaarverslag 25 klachten.
Op de vraag waarom de AIVD niet een eigen klachtenformulier heeft waarvan de inhoud direct naar de geheime dienst gaat, geeft de woordvoerder geen antwoord. De klager kan ook de AIVD opbellen of een papieren brief toesturen, zegt ze. Het antwoord van de AIVD aan de melder of klager verloopt niet via het callcenter.
Alles bij de bron; Trouw
Onderdeel; Inlichtingenbureau
Het Inlichtingenbureau fungeert als informatieknooppunt voor gemeenten. In dit hoofdstuk staat centraal wat het Inlichtingenbureau de afgelopen jaren heeft gedaan binnen de wet SUWI en tot welke resultaten dit heeft geleid. In de afsluitende paragraaf beschouwen we de doeltreffendheid van het Inlichtingenbureau.
Dit hoofdstuk is als volgt opgebouwd. ...(par. 8.5) beoordelen we aan de hand van de betrouwbaarheid van de gegevens, de klanttevredenheid en de rechtmatigheid. Tot slot beoordelen we de doeltreffendheid (par. 8.6) en doelmatigheid (par. 8.7) van het IB....
...8.6.2 Rechtmatigheid
Het Inlichtingenbureau heeft een faciliterende rol, met name richting gemeenten, en stelt daarmee andere partijen in staat om rechtmatige uitkeringsverstrekking te realiseren. Het Inlichtingenbureau is opgericht om uniforme, gestructureerde gegevensuitwisseling tussen gemeentelijke sociale diensten en andere organisaties mogelijk te maken. Een belangrijke concrete toepassing daarvan is de rechtmatigheidscontrole op uitkeringsverstrekking. Daar wordt veel gebruik van gemaakt door gemeenten.
Daarnaast kan het IB andere informatieproducten leveren, bijvoorbeeld over niet-gebruik van voorzieningen en de effectiviteit van dienstverlening. Wat opvalt is dat sommige van deze monitoringsproducten nauwelijks gebruikt worden...
...Een van de verklaringen voor het lage gebruik van bepaalde informatieproducten is volgens de onderzoekers mogelijk te vinden in de taakopvatting van gemeenten. Voor gemeenten geldt dat de nadruk ligt op rechtmatigheidscontrole en minder op bijvoorbeeld het tegengaan van niet-gebruik van voorzieningen.
De klanten van het IB zijn in de eerste plaats gemeenten en andere overheidsorganisaties. ... De burger is in de huidige dienstverlening van het IB een passief subject.
Onderdeel; BKWI
In dit hoofdstuk bespreken we het Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen (BKWI). Het BKWI beheert Suwinet. Suwinet is een digitale infrastructuur die UWV, SVB en gemeenten in staat stelt om gegevens met elkaar uit te wisselen voor de uitoefening van hun taken...
...Suwinet is in 2002 ontstaan als gedeeld digitaal dossier van het UWV, CWI, gemeenten en SVB, bedoeld om de samenwerking rondom werk en inkomen mogelijk te maken. In de periode 2007-2014 is het gebruik van Suwinet sterk gegroeid. Dit was enerzijds het gevolg van enerzijds het ontsluiten van veel nieuwe gegevens (aansluiting van onder andere de GBA/BRP, RDW, DUO, Kadaster, KvK op Suwinet), waardoor een completer digitaal dossier op het gebied van werk en inkomen ontstond. Anderzijds werd Suwinet vanaf 2009 gebruikt voor levering van gegevens aan partijen buiten SUWI, waaronder de IND en DUO....
...In paragraaf 9.1 is reeds de ontwikkeling geschetst die BKWI in de periode tot 2014 doormaakte: er werden in die periode ook andere bronnen, van buiten het SUWI-domein, aangesloten op Suwinet. Voorbeelden hiervan waren gegevens van de Belastingdienst, het kadaster, de RDW, DUO. Daarnaast is in die periode begonnen om Suwinet te gebruiken om gegevens te leveren aan partijen buiten het SUWI-stelsel, zoals de IND, Justis. In de afgelopen jaren heeft de verbreding van diensten doorgezet. Langzamerhand heeft het BKWI een ontwikkeling gemaakt richting een generieke gegevensinfrastructuur op het domein van SZW. Zo is BKWI momenteel bezig met de ontwikkeling van een infrastructuur om een knooppunt te bieden voor gegevensuitwisseling op het gebied van beslagleggingen en schulden.
Alles bij de bron; Rijksoverheid [rapport als pdf]