De NOS berichtte over een nieuw team van de politie die zich bezig houdt met het verwijderen van terreurpropaganda op internet. Het doel van de politie is lovenswaardig, de manier waarop minder. De taak van het Internet Referral Unit (IRU) is “het schonen van het internet” door internetbedrijven te vragen “mogelijke strafbare uitingen” over de jihad te verwijderen. Nederland doet dat in navolging van enkele van onze buurlanden die ook al zulke “specialistische teams” hebben ingericht. De minister maakte vorig jaar al op ons verzoek documenten openbaar over de werkwijze van het team. We zien tenminste vier problemen die opgelost moeten worden.
Probleem 1: Politie mag niet vragen wat ze ook kan vorderen en daar is een goede reden voor: de de bevoegdheid om de verwijdering van informatie te vorderen is voorzien van waarborgen. Die waarborgen dwingen tot een zorgvuldige inzet. Door geen gebruik te maken van de bevoegdheid kan de politie de bijhorende waarborgen omzeilen.
Probleem 2: Er is geen onafhankelijke toetsing door een rechter. Eén van die waarborgen is een onafhankelijke toetsing, bijvoorbeeld door een rechter of een rechter-commissaris. In de huidige opzet van de Internet Referral Unit ontbreekt het daar nu aan. Dat betekent de politie op eigen houtje bepaalt wat verwijderd zou moeten worden en een internetbedrijf daarin meegaat als het ook maar een klein beetje plausibel klinkt. Nergens is in het proces is er een onafhankelijke controle.
Probleem 3: Als écht strafbaar is, waarom treedt de politie niet keihard op? Dan is het toch gek dat de politie in zo’n geval het internetbedrijf slechts vriendelijk en “vrijblijvend” vraagt om die informatie te verwijderen. Want als het bedrijf het verzoek negeert of verwijdert, dan kan de politie een procedure in gang zetten “om de content onder dwang te laten verwijderen” – zo bleek uit ons Wob-verzoek. Met de nadruk op kan. Als het echt strafbaar is, is het onbegrijpelijk, of zelfs onverantwoord, als de politie verwijdering niet gewoon afdwingt.
Probleem 4: Aantal verwijderingen is geen goed criterium voor succes. In het artikel bij de NOS stelt de politie dat een eerder experiment succesvol bleek want “in veel gevallen verwijderen de internetbedrijven informatie ook daadwerkelijk”. Maar dat is natuurlijk geen goede maatstaf voor succes. Het is geen goed criterium omdat het ook belangrijk is dat de verspreiders erachter vervolgt moeten worden en mogelijk de prikkel om tot vervolging over te gaan is weggenomen.
Het kabinet gaf in 2014 de opdracht tot oprichting van de Internet Referral Unit voor het “beschermen van onze democratie en rechtstaat”. Ironisch genoeg ondermijnt de huidige invulling daarvan die democratische rechtstaat. Een democratische rechtstaat waarin bij wet nauwkeurig is vastgelegd wat de politie wél mag en wat de politie méér mag dan de gewone burger. Regels die er voor moeten zorgen dat de politie ons niet per ongeluk van onze vrijheid berooft.
En het is niet dat de politie opeens onthand is als ze zich beperkt tot haar wettelijke bevoegdheden. Op zijn slechtst is het gewoon iets meer werk. Iets meer werk, juist om onze vrijheid te beschermen. Of, zoals Folkert Jensma het recent zo eloquent zei: “mensenrechten horen juist in de weg te staan.”
Alles bij de bron; BoF